Uhonorowano bohaterów Ziemi Ostrowskiej

Chciałbym pogratulować organizatorom Festiwalu NNW i jego Retrospektyw. To ważne, że istnieje taka inicjatywa funkcjonująca w tak imponującym wymiarze. Sam od wielu lat zajmuję się upamiętnianiem różnych wydarzeń i naszych lokalnych bohaterów Ziemi Ostrowskiej. Mam za sobą kilka Rajdów Katyńskich, byłem również w Bykowni, kiedy ekshumowano z dołów szczątki m.in. naszych oficerów, być może naszych bliskich – w końcu do dziś do końca nie wiadomo, kto tam zginął. Angażuję się w takie działania, ale uważam, że jestem jednym z wielu. Wzruszające jest jednak to, że podczas Gali mogłem siedzieć na jednej scenie obok por. Tadeusza Zawistowskiego, który odbierał Sygnet Niepodległości. Wspólnie, kilkanaście lat temu, przywracaliśmy pamięć o por. „Orliczu”. Dlatego Gala miała dla mnie dodatkowy wymiar emocjonalny. 

 

– powiedział Andrzej Mierzwiński, laureat Drzwi do Wolności.

NAGRODZENI PODCZAS RETROSPEKTYWY FESTIWALU FILMOWEGO NNW W OSTROWII MAZOWIECKIEJ:

Sygnety Niepodległości

kpr. pchor. Aleksander Kulesza „Krysia”, „Sławek” (1913 -1947), ur. w Wiśniewie. Miał trzy siostry i czterech braci. Ukończył gimnazjum w Ostrowii Mazowieckiej. Studiował w Wyższej Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. Ukończył też konspiracyjną podchorążówkę. Od 1940 r. działał w szeregach ZWZ-AK Obwodu Ostrów Mazowiecka. W okresie okupacji niemieckiej był dowódcą plutonu terenowego w Ośrodku Wąsewo, żołnierzem patrolu Kedywu, a w 1943 r. wszedł w skład patrolu osłony radiostacji dowodzonego przez plut. pchor. Czesława Wyrwasa „Długiego”. W 1944 r. służył w LOB „Tatara”. Kpr. pchor. Aleksander Kulesza uczestniczył w akcji „Burza”, służąc w plutonie sierż. Zygmunta Hinca „Siekiery” w 8 kompanii III/13 pp AK. Walczył bitwie pod Pecynką. Wcielony do „ludowego” WP, zbiegł i powrócił w rodzinne strony, po czym dołączył do podziemia. Początkowo objął funkcję komendanta ośrodka AKO Wąsewo. W październiku 1945 r. ujawnił się w Warszawie. 28 listopada 1945 r., podczas aresztowania przez oficerów KBW, został ciężko ranny i trafił do szpitala w Ostrowii skąd 24 grudnia 1945 r. odbił go patrol WiN kpr. Dariusza Kieliszka „Ponurego”. W Zrzeszeniu WiN, występując pod pseudonimem „Sławek”, pełnił funkcję zastępcy prezesa Obwodu WiN Ostrów Mazowiecka. Jednocześnie był szefem wywiadu oraz propagandy. To jeden z najbardziej zasłużonych działaczy niepodległościowych lat 1945–1946 w powiecie ostrowskim. Odznaczony Krzyżem Walecznych (rozkaz Delegata Sił Zbrojnych z 1 czerwca 1945 r.), poległ w zasadzce UB 16 stycznia 1947 r. na drodze pomiędzy Jarząbką i Rudą (gm. Wąsewo). W 2018 r. pośmiertnie awansowany przez Prezydenta Andrzeja Dudę do stopnia podporucznika.

W szeregach AK walczyli także rodzice kpr. pchor. Aleksandra Kuleszy – Walenty Kulesza „Piorun” (wywieziony do łagru w ZSRS) i Józefa Kulesza „Matka”, oraz bracia – Stanisław „Fryc” (poległ w walce z KBW i UB 29 kwietnia 1946 r.), Władysław (ścigany przez UB, aresztowany i skazany), Józef „Dąb” (skazany wyrokiem WSR na 15 lat więzienia) i Bolesław „Pomsta”, „Mietek” (poległ w szeregach NZW w walce z KBW i UB 12 kwietnia 1949 r.).

sierż. Bolesław Kulesza, ps. „Pomsta”, „Mietek” (1927-1949), ur. w Wiśniewie. Brat kpr. pchor. Aleksandra Kuleszy. W 1945 r. wstąpił w szeregi Zrzeszenia WiN Obwodu Ostrów Mazowiecka, wcześniej będąc w AK. Żołnierz oddziału WiN dowodzonego przez por. Albina Gąsiewskiego
ps. „Mikołaj”. Po amnestii ogłoszonej po sfałszowanych wyborach w 1947 r. wraz z większością członków oddziału ujawnił się 10 kwietnia tego roku. Nękany i przymuszany do współpracy z UB już w maju wrócił do działalności podziemnej wstępując do oddziału Jana Kmiołka „Wir”.
Wraz z Zygmuntem Dąbkowskim ps. „Wstęga”, „Wojtek” nawiązali kontakt ze Zbigniewem Żwańskim ps. „Noc”, szefem Pogotowia Akcji Specjalnej (PAS) NZW w powiatach Ostrów Mazowiecka krypt. „Podhale” oraz Wysokie Mazowieckie „Mazur”. Doprowadzili do spotkania grupy Jana Kmiołka z oddziałem „Nocy” i w konsekwencji do połączenia oddziałów i podporządkowania grupy Jana Kmiołka dowództwu NZW Okręgu Białostockiego. Wkrótce potem z terenu obejmowanego przez VI batalion KP „Podhale” utworzono nowy powiat NZW, oznaczony krypt. „Noc” (z dniem 15 maja 1949 r. kryptonim ten został zmieniony na „Tatry”). W skład nowo zorganizowanego powiatu weszła większość gmin pow. Pułtusk i zachodnia część pow. Ostrów Mazowiecka. VI batalion KP „Podhale” przemianowany został wówczas na I batalion KP „Noc”, a dowództwo nad nim otrzymał – na mocy tego samego rozkazu – Bolesław Kulesza „Pomsta”. 12 czerwca 1949 r. trzyosobowy zespół sztabowy KP „Noc”, „Tatry” został zlokalizowany przez agenturę na kwaterze w koloni Zamłynie pod Długosiodłem i otoczony przez silną grupę operacyjną UB i KBW, która rozciągnęła wokół tego miejsca trzy linie okrążenia. Podczas próby przebicia się przez zagony młodego zboża partyzanci zostali ranni. Nie chcąc wpaść w ręce bezpieki ostatnie kule przeznaczyli dla siebie. Razem z Bolesławem Kuleszą w zasadzce polegli Zygmunt Dąbkowski „Wstęga”, „Wojtek” i Kazimierz Ampulski „Tęcza”. Miejsce ich pochówku jest do dziś nieznane. Sierż. Bolesław Kulesza w 2009 r. został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Tadeusz Zawistowski ps. „Krakus” (ur. w 1928 r., w Załuskach). Do NOW-AK wstąpił w 1944 r.
Był kurierem i łącznikiem komendanta por. Jana Turowskiego ps. ,,Orlicz”. W latach 1945-46 w domu Zawistowskich w Załuskach mieścił się Sztab Komendy Powiatowej NZW kryptonim ,,Olkusz”. W tym okresie łączna liczba członków NZW na terenie powiatu Ostrów Mazowiecka oscylowała w granicach tysiąca osób. Po aresztowaniu i zamordowaniu przez  UB komendanta Jana Turowskiego „Orlicza” (13 stycznia 1947 r.) Zawistowskiemu i jego rodzinie, udało się odnaleźć porzucone ciało komendanta i godnie pochować w rodzinnej mogile na cmentarzu w Andrzejewie. Od kilkunastu lat „Krakus” jest odwiedzany przez historyków i pasjonatów historii, interesujących się tamtymi trudnymi i często tragicznymi wydarzeniami. Systematycznie uczestniczy w uroczystościach rocznicowych i patriotycznych. Z jego inicjatywy, staraniem władz gminy Andrzejewo, w styczniu 2017 r. odbyły się uroczystości 70. rocznicy śmierci por. Jana Turowskiego ps. „Orlicz”. Ppor. Tadeusz Zawistowski ps. ,,Krakus” – żołnierz NOW-AK, został odznaczony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległości za wybitne zasługi w obronie suwerenności i niepodległości Państwa Polskiego. Odznaczenie w Pałacu Prezydenckim Prezydent Andrzej Duda wręczył osobiście 1 marca 2018 roku w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Do NOW należał również brat Tadeusza – kpr. Stanisław Zawistowski ps. „Wicher”. Zginął 23 czerwca 1944 r. w największej bitwie partyzanckiej w łomżyńskiem, podczas okupacji niemieckiej w Czerwonym Borze. Z kolei siostra Tadeusza – Salomea ps. „Grażyna”, kierowała Służbą Pomocniczą Kobiet Komendy Powiatowej „Olkusz”.​ Została aresztowana razem z komendantem „Orliczem” i skazana przez władze komunistyczne na 5 lat więzienia.

Por. Jan Turowski ps. „Orlicz”, Komendant NSZ na terenie powiatu Ostrów Mazowiecka. Rozstrzelany 13 stycznia 1947 r. przez UB. Żył lat 26. Jan Turowski pochodził z Pomorza. Podczas okupacji przybrał nazwisko Władysław Kornelewski. Za udział w konspiracji, Niemcy poszukiwali go listami gończymi. Ukrywał się w okolicach Andrzejewa, najpierw u rodziny Tymińskich w Kowalówce, później u Józefa Kalupy z Andrzejewa oraz u Jana Nowackiego z Załusk-Lipniewa. Gdy Jan Nowacki został aresztowany, Turowskim zaopiekowała się rodzina Zawistowskich z tej samej wioski, której członkowie byli żołnierzami podziemia. W kwietniu 1946 r. Jan Turowski został komendantem Komendy Powiatowej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W październiku tego samego roku został aresztowany wraz ze swoją narzeczoną Salomeą Zawistowską ps. „Grażyna”, córką gospodarzy. Po pokazowym procesie, który odbył się 13 stycznia 1947 r. w Ostrowi, następnego dnia „Orlicz” został rozstrzelany w lesie przy szosie różańskiej, wraz z trzema innymi żołnierzami podziemia. Jego ciało odnaleźli w lesie Zawistowscy i przewieźli w tajemnicy do Andrzejewa, składając je w rodzinnym grobie. Przez 60 lat wiedzieli o tym tylko nieliczni. Dopiero w roku 2007 na grobie pojawiła się tablica z jego nazwiskiem.

Drzwi Do Wolności

Jan Brzózka, ur. 17 lipca 1942 r. w Kalinowie. Zasłużony dla regionu działacz społeczny, emeryt.
W 1980 r. utworzył i zarejestrował Komisję Zakładową Solidarności w Zespole Szkół Zawodowych
nr 2, gdzie pracował jako nauczyciel geografii. Pracował również w oddziale miejskim NSZZ „Solidarność”, jako członek Zarządu Oddziału. W 1990 r. został wizytatorem w Delegaturze Zamiejscowej Kuratorium Oświaty w Ostrowii Mazowieckiej. W 1992 r. utworzył Koło Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego i przewodniczył mu przez kilka kadencji. Od 1974 r. aż do chwili obecnej pracuje w Kole Polskiego Związku Pszczelarskiego.

Stanisław Marian Szabłowski, ur. 30 kwietnia 1957 r. w Zastawie. Zasłużony dla regionu działacz społeczny, rolnik. Założyciel Zarządu Gminnego i członek zarządu Wojewódzkiego w Ostrołęce NSZZ „Solidarność” w 1981 r. W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. aresztowany przez SB, internowany przez 3 miesiące w Iławie. Po zakończeniu internowania działał w Solidarności podziemnej. Organizował wybory parlamentarne w 1989 r. W 1990 r. brał udział w Komitecie Obywatelskim i organizacji wyborów samorządowych na terenie gminy Wąsewo. Od 1990 r., przez 4 kadencje, był wójtem gminy Wąsewo.

Lech  Pawluk, ur. 28 września 1950 r. w Obrytem. Organizował już w roku 1980 Solidarność Rolniczą na terenie gminy Nur. Był delegatem na Zjazd Wojewódzki. Koordynował na terenie gminy Nur wybory kontraktowe do Sejmu w 1989 r. W latach 1990-1994 był wójtem gminy Nur. W 1992 r. założył koło Porozumienia Centrum. Przez wiele lat organizował wybory samorządowe. Obecnie jest emerytem, nadal angażuje się w działalność społeczną służąc radą i pomocą młodszym kolegom.

Andrzej  Mierzwiński, 27 listopada 1951 r., pasjonat historii, twórca Grupy Rekonstrukcji Historycznych „Garnizon Ostrów”, współzałożyciel Towarzystwa Miłośników Ziemi Ostrowskiej, dokumentalista dziejów miasta i ziemi ostrowskiej.    

Projekt Retrospektywy Festiwalu NNW dofinansowany jest z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.

 

 

 

Źródło: Festiwal Filmowy NNW, Scena Kultury

 

#Festiwal Filmowy NNW #Retrospektywa Festiwalu NNW #Ostrowia Mazowiecka #bohaterowie