Zrabowane dzieła sztuki – czy Europie uda się porozumieć?

Zaproponowane zostało stworzenie ogólnoeuropejskiej bazy danych skradzionych obiektów, sfinansowanie badań pomagających ustalić pochodzenie dzieł sztuki o niewiadomej proweniencji, a także ustanowienie alternatywnych mechanizmów rozstrzygania sporów i zwolnień z ustaw ograniczających roszczenia wobec dzieł sztuki zrabowanych przez nazistów.Inne propozycje to m.in. „zobowiązanie profesjonalistów z rynku handlu dziełami sztuki do prowadzenia rejestru transakcji oraz rzetelnego sprawdzania źródła pochodzenia dzieł”.

Głównym priorytetem jest zwrócenie uwagi temat sprawy zrabowanych dzieł sztuki, a następnie stworzenie mapy obszarów, w których można coś zrobić na poziomie Unii Europejskiej.

– powiedział Pavel Svoboda, poseł Europarlamentu z ramienia czeskiej Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej.

Prof. Matthias Weller z Uniwersytetu w Bonn, który przekazał parlamentowi sprawozdanie w sprawie roszczeń dotyczących transgranicznych restytucji, widzi rezolucję jako „ważny sygnał, że stanowisko Parlamentu Europejskiego zajmuje w tej sprawie jasne stanowisko”, ale przyznaje też, iż restytucja skradzionego mienia ma bardzo wiele aspektów np. złożone aspekty prawne, które wymagają obszernej debaty.

Dodatkowo, według prof. Wellera, próby wprowadzenia ustawodawstwa mogą spotkać się z opozycją ze strony m.in. Polski i Węgier, które rutynowo odrzucają roszczenia do zwrotu zagrabionych dzieł sztuk znajdujących się w kolekcjach publicznych. Miał tu prawdopodobnie na myśli m.in. tzw. Berlinkę czyli zbiór przeszło 500 tysięcy zabytkowych archiwaliów pochodzących z byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej, znajdujących się od II wojny światowej w depozycie w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. Zbiór obejmuje m.in. manuskrypty Goethego, Mozarta, Beethovena, Bacha, ponadto rękopisy m.in. romańskie, greckie, hebrajskie, tybetańskie oraz drogocenne starodruki.

Od wielu lat Niemcy domagają się zwrotu bezcennych zbiorów, strona polska odmawia ze względu na utratę polskich dóbr kultury, zrabowanych przez III Rzeszę z okupowanej Polski w latach 1939–1945, oraz brak ekwiwalentu w dobrach kultury w związku z celowym niszczeniem polskich dóbr kultury przez Niemców w latach 1944–1945 (szczególnie po upadku powstania warszawskiego). Wskazuje się ponadto na fakt, iż Polska weszła w posiadanie spornych zbiorów nie na drodze grabieży, tylko dzieła te znajdowały się po zakończeniu wojny na ziemiach, które w wyniku międzynarodowych konferencji pokojowych przypadły Polsce.

W 1977 roku Edward Gierek przekazał Erichowi Honeckerowi oryginały partytur Mozarta, Bacha i Beethovena jako „dar narodu polskiego dla narodu NRD”, otrzymując w zamian portret Jana III Sobieskiego. W 2000 roku premier Jerzy Buzek przekazał kanclerzowi Gerhardowi Schröderowi najstarsze wydanie Biblii w tłumaczeniu Marcina Lutra.

Niektóre kraje Europy Wschodniej bardzo niechętnie wdrażają tzw. zasady waszyngtońskie, zestaw niewiążących międzynarodowych zasad dotyczących zwracania zrabowanej przez nazistów sztuki.

– dodał Weller.

Przypomnijmy, że zgodnie z ustaleniami konferencji w Waszyngtonie w 1998 roku wszystkie publiczne kolekcje mają badać pochodzenie tych obiektów ze swoich zbiorów, których losy w okresie 1933-45 są wątpliwe lub nieznane. Wyniki tych badań mają zostać jak najszybciej upublicznione. A jeśli znajdą się przedwojenni właściciele lub ich spadkobiercy, winno się zmierzać do maksymalnie przyzwoitego rozwiązania kwestii restytucji.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Źródło: theartnewspaper.com

 

#zrabowane dzieła sztuki #zasady waszyngtońskie #rezolucje PE #zwroty dzieł