Rycerz czeski, który mówił po polsku

W Księdze Henrykowskiej (kronice opactwa cystersów w Henrykowie na Dolnym Śląsku), która została napisana po łacinie w drugiej połowie XIII w. znajduje się zdanie uważane za najstarsze zapisane w języku polskim: „Day ut ia pobrusa, a ti poziwai”, które w transkrypcji można zapisać: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”. Miał tak się zwrócić osiadły na Dolnym Śląsku czeski rycerz Boguchwał do swej żony, gdy ta mełła ziarno na ręcznych żarnach.

Fragment z zaznaczonym na czerwono polskim zdaniem

Według niektórych badaczy, najstarszymi zapisanymi polskimi zdaniami są tzw. zdania legnickie. Przytoczone w opisie bitwy pod Legnicą w Rocznikach Jana Długosza. Kronikarz miał je oprzeć na zaginionej Kronice Wincentego z Kielczy, napisanej 10 lat przed Księgą Henrykowską.

Były to dwa okrzyki:

„Bieżajcie, bieżajcie" („Uciekajcie, uciekajcie”) – okrzyk wzniesiony w celu dezorientacji Polaków i zachęcenia ich do ucieczki

„Gorze się nam stało!” („Spadło na nas wielkie nieszczęście”) – okrzyk księcia Henryka Pobożnego na widok polskich rycerzy uciekających z pola bitwy.

Oryginalna Księga Henrykowska jest przechowywana w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu – 9 października 2015 r. została wpisana na Światową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”.

Niemiecki mnich, który jest autorem tego dzieła, w łacińskiej kronice wkłada w usta czeskiego rycerza pierwsze zdanie wypowiedziane w języku polskim i to zdanie rycerz kieruje do swojej żony Polki. To pokazuje jaki klimat panował wtedy na Śląsku, ukazuje wielokulturowość i bogactwo tego miejsca.

– powiedział w czwartek rzecznik archidiecezji wrocławskiej ks. Rafał Kowalski. W uroczystości uczestniczył także metropolita wrocławski abp Józef Kupny. Jak wyjaśnił rzecznik, początki opactwa henrykowskiego sięgają 1222 r. W 1810 r. Klasztor uległ sekularyzacji, a jego pomieszczenia przejęła rodzina książąt sasko-weimarskich, wtedy też je przebudowano. 

Po wojnie to miejsce zostało przejęte przez władze PRL-u, stworzono tutaj Państwowe Gospodarstwo Rolne, funkcjonowało Technikum Hodowli Roślin i Nasiennictwa. W 1990 r. obiekt został zwrócony Archidiecezji Wrocławskiej i od tego czasu trwają różnego rodzaju prace, aby znowu przywrócić temu miejscu pierwotny blask, żeby uczynić to miejsce otwartym dla turystów, gdyż nie warto takich miejsc czynić niedostępnymi.

– powiedział ks. Kowalski.

 

 

Źródło: dzieje.pl

 

#Księga Henrykowska #pierwsze polskie zdanie #Henryków #opactwo