Ciekawostki turystyczne: Nałęczów
Nałęczów to jedyne w Polsce uzdrowisko o profilu wyłącznie kardiologicznym. Leczy się tu przede wszystkim choroby: wieńcową, nadciśnienie tętnicze, nerwice serca i stany ogólnego wyczerpania psychofizycznego. W powrocie do zdrowia pomaga tutejszy mikroklimat, sprzyjający naturalnemu obniżeniu się ciśnienia tętniczego krwi oraz zmniejszeniu dolegliwości serca. Nałęczów posiada również dobre warunki dla rehabilitacji pacjentów po zawale serca i operacjach kardiochirurgicznych.
W centrum miasta znajduje się 25 hektarowy park Zdrojowy ze stawem i z historyczną zabudową – pałac Małachowskich, sanatorium „Książę Józef”, Stare Łazienki, Werandki, Domek Gotycki – i nowszymi budowlami (Dom Zdrojowy, „Pawilon Angielski”, sanatorium uzdrowiskowe „Rolnik”, „Atrium”, „Termy Pałacowe”).
Nałęczów leży na Wyżynie Lubelskiej w środkowej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Jest częścią trójkąta turystycznego: Puławy – Kazimierz Dolny – Nałęczów. Położony jest nad rzeką Bystrą, przy ujściu jej dopływu Bochotniczanki. Obszar miasta jest silnie zróżnicowany pod względem wysokości, pofałdowany i poprzecinany głębokimi wąwozami. Najwyżej położone są południowe i północne wzniesienia doliny osiągające odpowiednio wysokości 212,2 oraz 207,3 m n.p.m. Centrum miasta z Parkiem Zdrojowym wznosi się na wysokości 170–175 m n.p.m.
Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 830 łącząca go z Kazimierzem Dolnym i Puławami oraz z odległym o 28 km Lublinem.
Nałęczów leży w najcieplejszym w kraju, V regionie bioklimatycznym „południowo-wschodnim”. Jest uzdrowiskiem nizinnym, równinnym i charakteryzuje się typem bioklimatu słabo bodźcowym. Średnie roczne nasłonecznienie wynosi 1593 godziny (od maja do sierpnia przekracza 200 h w miesiącu).
Ważny punkt oferty uzdrowiska stanowią źródła wód mineralnych z przewagą wodorowęglanu wapnia i żelaza. Lecznicze właściwości wód i złoża borowin odkryto ok. 1800 r., a po ich analizie chemicznej w 1817 roku potwierdził je prof. Piotr Celiński z Uniwersytetu Warszawskiego.
Budowa geologiczna Płaskowyżu Nałęczowskiego charakteryzuje się dosyć grubą warstwą lessu. Główny poziom wodonośny występuje w szczelinach węglanowych utworów kredy górnej. Mineralizacja oraz bardzo dobra jakość wody tego poziomu wodonośnego powoduje, że wykorzystuje się ją do produkcji wód mineralnych.
Rozlewnie wód mineralnych to: Nałęczowianka, Cisowianka, Nałęczów-Zdrój. Uzdrowisko Nałęczów powstało 11 lutego 1878 r. jako dzieło lekarzy sybiraków, aby w 2 lata później zostać zarejestrowane, stając się spółką użyteczności publicznej. Po II wojnie światowej zostało upaństwowione, a w roku 1998, zgodnie z zapisami ustawy o prywatyzacji i komercjalizacji, przekształcone w jednoosobową spółkę skarbu państwa.
Specyficzny mikroklimat Nałęczowa wytworzył się dzięki naturalnym warunkom klimatycznym. Jego właściwości lecznicze powodują samoczynne obniżanie ciśnienia tętniczego krwi oraz zmniejszanie dolegliwości chorób serca. Wysoką jonizację powietrza wywołują czynniki takie jak: gleby lessowe, przepływające rzeki Bystra i Bochotniczanka, urozmaicona sieć wąwozów oraz bogata szata roślinna (ok. 72 gatunków drzew i krzewów). Wymienione walory zadecydowały o powstaniu jedynego tego typu w Polsce jednoprofilowego uzdrowiska klimatyczno-kardiologicznego.
Najlepsze warunki do lecznictwa klimatycznego panują w miesiącach od maja do września. Ponadto turyści mogą wybrać zakwaterowanie w gospodarstwach agroturystycznych w Nałęczowie i jego najbliższych okolicach. Mają oni wtedy zazwyczaj możliwość korzystania z ogrodu i altan, miejsca do grillowania, posiłków przygotowywanych przez gospodynię. Często dodatkową atrakcją jest pomoc przy pracach w gospodarstwie, np. przy karmieniu zwierząt, uprawie ogrodu, zbiorze owoców i warzyw, robieniu przetworów.
Przewodnik dla leczących się i lekarzy z 1897 roku wymienia wiele tras spacerowych na cele bliższych i dalszych wycieczek dla kuracjuszy: Droga lipowa (obecnie al. Lipowa), Góra Poniatowskiego, Lasek zakładowy, Góra krzyżowa (Jabłuszko), Wąwozy – szczególnie Wąwóz Łukoszyński, Czesławice (45 minut pieszo od Parku Zdrojowego), Cynków (40 minut), Antopol (35 minut), Wąwolnica, Wojciechów, Kazimierz Dolny, „Nowo-Aleksandrya”, Lublin. Wokół Nałęczowa wyznaczony jest żółty szlak spacerowy o długości 10 km, wiodący m.in. przez wsie Charz i Cynków.
Nałęczów leży również na czerwonym Szlaku przez Płaskowyż Nałęczowski o długości 64 kilometrów. Jest to jeden z odcinków powstającego etapami regionalnego szlaku rowerowego na Lubelszczyźnie. Szlak należy do ciekawych, wiedzie on zarówno po obszarach o dynamicznej rzeźbie lessowej, wśród której dominują doliny Ciemięgi i Bystrej, wąwozy i głębocznice, jak i po bezleśnych wierzchowinach stanowiących dobre punkty widokowe.
Swoistą atrakcję stanowi także wąskotorowa Nałęczowska Kolej Dojazdowa, wpisana na listę zabytków. Trasa tej kolei obejmuje 54 km stalowych wąskotorowych szlaków wiodących przez tereny Płaskowyżu Lubelskiego, doliny rzek Chodelki i Bystrej oraz Powiśla Lubelskiego.
W Nałęczowie działa sześć sanatoriów: Sanatorium „Książę Józef” - (Zakład Leczniczy Uzdrowisko Nałęczów S.A), Sanatorium "Stare Łazienki" - (Zakład Leczniczy Uzdrowisko Nałęczów S.A), Sanatorium Kardiologiczne "Fortunat" - (Zakład Leczniczy Uzdrowisko Nałęczów S.A), Sanatorium Uzdrowiskowe Rolnik, Sanatorium Uzdrowiskowe ZNP, Sanatorium Ciche Wąwozy
Działa tu także Kolejowy Szpital Uzdrowiskowy oraz kilka niepublicznych placówek medycznych i prywatnych klinik.
Obok funkcji uzdrowiskowej Nałęczów pełni rolę letniska. W ostatnich latach rozwinął się również znaczny ruch turystyczny, ożywiony szczególnie w niedziele i święta.
Park Zdrojowy
Założycielem i organizatorem Parku Zdrojowego, na którego terenie znajduje się część zabudowań uzdrowiska, był Stanisław Małachowski. Park istniał już w połowie XVIII w., zaś pod koniec XIX w. był powiększony dla potrzeb kuracjuszy. Przecina go szereg alei i ścieżek. Park podzielony jest na dwie części korytem Bochotniczanki, która spiętrzoną śluzą rozlewa się w owalny staw.
Drzewostan parku, starannie dobierany i pielęgnowany przez prawie 190 lat, jest chlubą nałęczowskiego uzdrowiska. Obok znanych krajowych gatunków drzew iglastych i liściastych spotyka się tu okazy flory zachodnioeuropejskiej, a nawet amerykańskiej (np. wysokie sosny-wejmutki). Na ponad 20 hektarach rosną m.in. kasztanowce, lipy, sosny i dęby, ale także tulipanowce amerykańskie, katalpy (inaczej surmie) i skrzydłoorzechy chińskie.
Odwiedzający mogą także skorzystać z uroków palmiarni i ugasić pragnienie wodami mineralnymi. Park Zdrojowy, położony w centrum miasta, jest oazą ciszy i spokoju, gdzie spacerowicze mogą dokarmiać oswojone łabędzie i wiewiórki.
Na miejscowym cmentarzu pochowana jest pisarka Ewa Szelburg-Zarembina, światowej sławy malarz, grafik i ilustrator książek – Michał Elwiro Andriolli. W pobliżu parku znajduje się kilkanaście interesujących willi, w stylu szwajcarskim i secesyjnym oraz obiektów w stylu zakopiańskim, m.in. kaplica pod wezwaniem św. Karola Boromeusza i muzeum Żeromskiego.
Nałęczów znany jest również z willowej zabudowy. Niektóre wille powstały z początkiem Zakładu Leczniczego oraz w czasach, kiedy w Nałęczowie bywali i tworzyli m.in.: Zofia Nałkowska, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Przybyszewski, Stanisław Witkiewicz, Stefan Żeromski, Bolesław Prus, Michał Elwiro Andriolli, Ewa Szelburg-Zarembina.
Źródło: niezalezna.pl
