Wspólne wyzwania przekuć w rozwój regionu. Zrównoważona transformacja Kompleksu Turów

W przygranicznym regionie, na styku trzech państw znajduje się łącznie 10 kopalni węgla brunatnego – pięć po stronie czeskiej, cztery po niemieckiej i jedna po polskiej. Choć sprawa wydobycia węgla wydaje się w ostatnich miesiącach bardziej dzielić niż łączyć, w rzeczywistości stanowi ważny argument na rzecz zacieśnienia współpracy transgranicznej. Nadszedł moment, w którym region musi wytyczyć swoją ścieżkę transformacji energetycznej oraz wizję przyszłości bez węgla, na którym opiera się lokalna gospodarka, rynek pracy, a przez to i budżety okolicznych samorządów.

materiał partnera | Niezalezna.PL

„Kopalnie węgla brunatnego w regionie trójstyku granic Polsko-Czeskiej i Niemieckiej” źródło PGE

Choć cel dekarbonizacji jest jednolity dla całej Unii Europejskiej, jednak ścieżki do jego osiągnięcia wyznaczane są w oparciu o specyficzne wyzwania poszczególnych regionów górniczych. Muszą one również uwzględniać potrzeby lokalnych społeczności, na co zwraca uwagę prof. Jerzy Buzek, były premier, członek Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Parlamentu Europejskiego: – Nasi mieszkańcy chcą przystępnych cen energii, które mogą spaść, jeśli wykorzystamy środki na transformację. Trzeba im zapewnić to, czego oczekują, czyli stabilne miejsca pracy, czyste środowisko i bezpieczne dostawy zielonej energii – to jest właśnie sprawiedliwa transformacja.

Lokalny wymiar transformacji

Stworzenie nowych miejsc pracy, które zastąpią te generowane przez spółki wydobywcze, będzie jednym z najważniejszych wyzwań dla tego regionu. Przykład transformacji regionów górniczych w Anglii wskazuje, że nowe miejsca pracy powstawały tam głównie poza regionami pogórniczymi, powodując niemal 30-proc. poziom migracji pracowników kopalń z tych regionów. W kontekście transformacji regionu trójstyku warto przyjrzeć się procesowi restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Zagłębiu Ruhry i w kraju Saary u naszych zachodnich sąsiadów. W tym wypadku istotnymi elementami były inwestycje w badania i rozwój, tworzenie centrów badawczych (w obszarach IT, medycyny i biotechnologii), tworzenie uniwersytetów i parków technologicznych, wsparcie dla transferu technologii oraz wsparcie dla MŚP. Nowe miejsca pracy tworzone były przede wszystkim w sektorze usług. Dodatkowo wprowadzono polityki wspierające, takie jak uelastycznienie rynku pracy czy proste procedury uzyskania pozwolenia na prowadzenie nowej działalności gospodarczej, tak aby stworzyć miejsca pracy w sektorach niewęglowych.

Energetyka na ścieżce zmian

Odchodzenie od energetyki opartej na węglu jest złożonym, kosztochłonnym procesem. Kompleksy energetyczne, takie jak Turów, od lat wdrażają projekty, których celem jest minimalizacja wpływu środowiskowego ich działalności, szczególnie w zakresie ochrony wód, redukcji hałasu oraz emisji pyłów.

W celu ochrony wód już w latach 60. XX wieku Kopalnia Turów rozpoczęła budowę podziemnego ekranu o długości ponad 4 km, funkcjonującego na terenie kopalni wzdłuż granicy z Niemcami, chroniącego wody po stronie niemieckiej. Obecnie dobiega końca budowa podobnego ekranu przeciwfiltracyjnego, który dodatkowo zabezpieczy sąsiadujące z kopalnią tereny po czeskiej stronie granicy przed potencjalnym odpływem wód gruntowych. Jego zadaniem jest ochrona ujęcia wody pitnej m.in. w czeskiej, położonej niedaleko kompleksu miejscowości Uhelna. Ekran przeciwfiltracyjny o długości ok. 1,1 km i szerokości ok. 1m powstaje na głębokości od 65 do 117 m z wykorzystaniem technologii iniekcji niskociśnieniowej, a koszt jego budowy wynosi ok. 17 mln zł.

Więcej informacji o ekranie dostępnych poniżej:

Stały monitoring prowadzony jest przez PGE nie tylko w zakresie wody, ale również hałasu i emisji pyłów. W latach 2016–2020 kopalnia zainwestowała ok. 15 mln zł w wymianę krążników przenośników taśmowych na nowocześniejsze tzw. krążniki cichobieżne, o lepszych parametrach akustycznych. Ograniczeniu emisji pyłów służy głównie intensywne zraszanie przesypów i punktów załadunkowych oraz dodatkowe zraszania dróg w rejonie zasobnika. Inwestycja przyczyniła się do eliminacji problemu zapylenia ze zweryfikowaną badaniami 98-proc. skutecznością. Obecnie trwają prace nad budową ekranu przeciwwiatrowego, którego zadaniem będzie ograniczenie emisji niezorganizowanej z zasobnika węglowego poprzez ograniczenie siły wiatru w jego rejonie.

Kopalnia prowadzi także rekultywację terenów pogórniczych, na których nie jest prowadzona już działalność wydobywcza. Na zrekultywowanym w 2008 roku zwałowisku posadzono około 22 mln drzew. Teren zwałowiska przekazany został Lasom Państwowym. Aktualnie byłe zwałowisko zewnętrzne stanowi kompleks leśny, cenny dla gminy Bogatynia.

Nowa wizja regionu

Dostrzeżenie wspólnych szans, kontynuowanie transformacji z poszanowaniem interesu społecznego, korzystanie z synergii i wzajemnych doświadczeń to klucz do przyszłości całego regionu trójstyku Polski, Czech i Niemiec. Transformacja energetyczna nie kończy się na granicy jednego państwa, lecz jest szansą na budowę silnego gospodarczo regionu transgranicznego. Nie należy jednak zapominać, że przed samorządowcami i społecznościami lokalnymi stoi jeszcze wiele wyzwań. Stąd apel o wrażliwość społeczną i czas na przeprowadzenie sprawiedliwej transformacji, jaki padł z ust burmistrza Miasta i Gminy Bogatynia Wojciecha Dobrołowicza: – Mamy wiele wyzwań, ponieważ np. ciepło i wodę dla Bogatyni dostarcza Kompleks Turów. Zanim zapewnimy inne rozwiązanie, potrzebujemy czasu i inwestycji – to jest dla nas sprawiedliwa transformacja – wskazywał burmistrz.

Jak podkreślał Wojciech Dąbrowski, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej: – Aby transformacja energetyczna była sprawiedliwa, musi zostać przeprowadzona w sposób skoordynowany, nie może być to dzika transformacja. Proces modernizacji energetyki i polityka klimatyczna nie powinny być oderwane od ludzi, dlatego niezbędne jest długofalowe planowanie w oparciu o konkretne projekty twardych inwestycji oraz o programy społeczne z finansowaniem zapewnionym w ramach funduszy sprawiedliwej transformacji.

Więcej informacji odnośnie Kompleksu Energetycznego Turów dostępnych jest pod adresem: https://turow2044.pl/

Trójstyk granic PL,CZ,DE – to obszar położony u styku granic Polski, Czech i Niemiec. W głównej mierze związany jest z przemysłem wydobywczym. W tym regionie funkcjonuje 10 kopalni odkrywkowych węgla brunatnego: 5 na terenie Czech, 4 w Niemczech i 1 w Polsce – czyli Kopalnia Turów.