Topola - najszybciej rosnące drzewo w naszym klimacie
Topola to drzewo z rodziny wierzbowatych. Zalicza się do niego 35 gatunków. W Polsce występują trzy rodzime gatunki topoli: topola czarna, topola biała i topola osika. Topole czarna, biała i szara występują głównie w lasach łęgowych dużych dolin rzecznych, osika natomiast jest rozpowszechniona w lasach liściastych i mieszanych na terenie całego kraju.
Jest popularnym drzewem ozdobnym, ze względu na swój kolumnowy pokrój sadzonym zwłaszcza wzdłuż dróg jest topola włoska stanowiąca odmianę uprawną topoli czarnej.
W uprawie często spotykane są także mieszańce topoli czarnej z gatunkami amerykańskimi, określane wspólnie mianem topoli kanadyjskiej. Inne topole sadzone często w Polsce pochodzą z Ameryki Północnej oraz Azji i charakteryzują się wydzielaniem silnego, balsamicznego zapachu przez rozwijające się pąki i młode liście.
Topole są wysokimi i okazałymi, potężnie zbudowanymi drzewami o klasycznej, regularnej sylwetce. Posiadają zwykle prosty pień rozgałęziający się na grube i mocne, ukośnie lub łukowato wznoszące się konary. Gałęzie proste i długie, w części wierzchołkowej strzeliste. Niektóre gatunki (np. topola czarna, biała) osiągają ponad 35 m wysokości, a średnica ich pnia może przekraczać 2,5 m.
Pąki bardzo ostre, pokryte łuskami, często długie. Liście pojedyncze, o bardzo zmiennej formie zależnej od gatunku. Przykładowo liście (długopędowe) topoli białej są wyraźnie klapowane i pokryte od spodu gęstym, białym kutnerem, osika posiada liście okrągławe o karbowanym brzegu; są one cienkie i delikatne oraz obustronnie nagie, z kolei liście topoli czarnej są romboidalne do trójkątnych, także stosunkowo cienkie i nagie. Jeszcze innego typu liście posiadają topole balsamiczne; są one przeważnie duże, eliptyczne lub jajowate, grube i skórzaste, od spodu często zielonawobiałe. Rozmiar liści topoli wielkolistnych może przekraczać 25 cm.
Zmienność formy liści topoli nie dotyczy tylko różnych gatunków. Nawet w obrębie tego samego gatunku, ba nawet na tym samym osobniku może występować kilka ich rodzajów. Dla przykładu długopędowe liście topoli białej są ostro klapowane i trwale, gęsto owłosione od spodu, podczas gdy liście na któtkopędach są zazwyczaj bezklapowe (lub o wyraźnie łagodniejszych klapach) oraz owłosione rzadko i nietrwale. Podobnie u topoli czarnej liście długo- i krótkopędowe różnią się kształtem i wielkością; te pierwsze (tzw. liście późne) są duże i mają prawie trójkątny kształt, natomiast liście krótkopędowe są mniejsze i bardziej romboidalne niż trójkątne.
Kwiaty rozdzielnopłciowe, dwupienne, zebrane w kwiatostany zwane kotkami, które są wiatropylne. Zaczynają kiełkować, gdy znajdą się na mokrym podłożu.
Topola biała ma charakterystyczne jasnoszare zabarwienie kory i jasny (prawie biały) spód liści, dorasta do 25-30 metrów wysokości.
Topola czarna i jej najbardziej znana odmiana Italica (topola włoska) o wąskiej, kolumnowej koronie – ciemna, z czasem głęboko spękana kora, osiąga podobne rozmiary jak topola biała.
Topola osika – ma charakterystyczny wysoki, prosty, widoczny niemal do wierzchołka pień; jej kora początkowo gładka, kremowa z małymi czarnymi przetchlinkami, później staje się ciemnoszara i spękana w dolnej części.
Najwyższą topolą w Polsce jest topola czarna rosnąca na warszawskich Bielanach ma 45 m wysokości. Zdecydowanie najgrubszą topolą w Polsce była (złamała się w 2012 roku) topola biała rosnąca w Lesznie k. Warszawy. Obwód pnia tego drzewa mierzony na wysokości 1,3 m wynosił 10,53 m.
Topole są rzadko spotykane w przydomowych ogrodach, ponieważ nie wyróżniają się wybitnymi walorami dekoracyjnymi. Bardzo szybkie tempo wzrostu i małe wymagania siedliskowe topoli sprawiły, że wykorzystywana jest głównie w zieleni miejskiej, osiedlowej lub parkowej.
Jakie zalety i wady ma topola?
Topole cenione są przede wszystkim za najszybsze spośród drzew rosnących w naszym klimacie tempo wzrostu. Ta cecha była przyczyną tego, że topole przez lata sadzone były na terenach, gdzie szybko potrzebne były zadrzewienia – szpalery, pasy wiatrochronne.
Nie bez znaczenia są także małe wymagania - topole dobrze rosną niemal wszędzie, choć najlepiej czują się na wilgotnych stanowiskach.
Co ważne, topole szybko rosnąc pochłaniają dużo dwutlenku węgla (CO2) i wydzielają tlen. Można zatem powiedzieć, że topola jest prawdziwym „drzewem tlenowym”, sprawdzonym w naszym klimacie. Warto także wiedzieć, że topole dzięki dużej masie liści, dobrze nawilżają i schładzają suche i gorące powietrze latem – szczególnie w obrębie miast.
Topole (np. topola biała i czarna) potrafią dożyć nawet 200 lat, ale ich drewno szybko murszeje, co powoduje, że konary często ulegają złamaniu (nawet już po 20-30 latach), stwarzając zagrożenie dla ludzi, pojazdów, infrastruktury i budynków – szczególnie w czasie silnych wiatrów i burz.
Kojarzone są także z uciążliwym (dla alergików) puchem unoszącym się w powietrzu wiosną. Topole są roślinami dwupiennymi i na okazach żeńskich dojrzewają owoce zawierające nasiona, do których przymocowany jest właśnie miękki, śnieżnobiały puch, dzięki czemu nasiona są łatwiej przenoszone przez wiatr.
Źródło: niezalezna.pl
