80 lat temu Niemcy zniszczyli pomnik Mickiewicza w Krakowie
17 sierpnia 1940 r. w Krakowie został zniszczony przez Niemców pomnik Adama Mickiewicza. Po wojnie odnaleziono go pociętego na części na złomowisku w Hamburgu. Ponowne odsłonięcie nastąpiło 26 listopada 1955 r., w setną rocznicę śmierci Mickiewicza.
W 1881 r. zakończono społeczną zbiórkę funduszy i ogłoszono konkurs na projekt pomnika wieszcza. Największe kontrowersje wzbudziło dopuszczenie do konkursu rzeźbiarzy niebędących Polakami. Argumentowano, że nie rozumieją twórczości Mickiewicza. Mimo to wpłynęło 27 prac, które oceniała komisja złożona z wybitnych artystów, byli w niej m.in. Wojciech Gerson, Juliusz Kossak i Henryk Rodakowski. Wybrali projekt nieznanego rzeźbiarza Tomasza Dykasa. Decyzja wzbudziła kontrowersje i protesty środowisk artystycznych. Ostatecznie projekt nie został zrealizowany. Później Dykas zaprojektował trzy inne pomniki Mickiewicza, m.in. zbudowany w Przemyślu w 1891 r. W kolejnym konkursie ponownie zwyciężyła praca Tomasza Dykasa, ale komisja wniosła do niej wiele poprawek. Znów konkurs nie przyniósł rezultatów. Proponowano budowę pomnika według rysunków Jana Matejki, lecz w tym przypadku krytykowano koncepcję Mickiewicza zasiadającego na ogromnym tronie, w liściach laurowych na głowie i z odsłoniętym torsem.
W 1888 r. wybrano projekt Teodora Rygiera. Nad pomnikiem pracował w Rzymie, z dala od krakowskich dyskusji i swar. Ostatecznie sama rzeźba była gotowa dopiero w 1894 r. W tym samym czasie na Rynku wzniesiono postument i zamontowano trzy z czterech planowanych rzeźb muz. Wreszcie na postumencie pojawiła się rzeźba wieszcza, ale natychmiast zasłonięto ją drewnianą konstrukcją. Wizerunek Adama Mickiewicza wzbudził konsternację. Krytykowano przystrojenie go wieńcem laurowym. Na żądanie władz miasta Rygier przez kolejne cztery lata poprawiał jego wygląd.
Odsłonięcie pomnika nastąpiło 26 czerwca 1898 r. Na stopniach pomnika umieszczono alegoryczne postaci symbolizujące Ojczyznę (wskazuje na Mickiewicza), Poezję (kobieta z lutnią i dziewczynką), Męstwo (rycerz) oraz Naukę (starzec z chłopcem). Na froncie pomnika umieszczono dedykację: „Adamowi Mickiewiczowi Naród”. Pół roku później, 24 grudnia 1898 r., odsłonięto pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie.
Źródło: pap.pl
