Jego nazwa pochodzi od kartografów austriackich, którzy tu przyjechali na polecenie cesarza Józefa II. Nanieśli nazwę wsi na okoliczny szczyt. Nazwa smerek wywodzi się z języka słowackiego i oznacza świerk.
Smerek jest przedłużeniem na zachód grzbietu Połoniny Wetlińskiej. Granicą jest Przełęcz Mieczysława Orłowicza (1075 m n.p.m.), przez którą sąsiaduje on z Szarym Berdem. Na zachodzie grzbiet opiera się o doliny Wetliny i potoku Kindrat. Na północ odbiega z wierzchołka długi grzbiet, który między innymi poprzez Wysokie Berdo, Siwarnę, Połomę i Tołstą ciągnie się aż po Jezioro Solińskie, wcinając się pomiędzy doliny Sanu i Solinki. Zwornik usytuowany nieco na wschód wysyła ku północnemu wschodowi grzbiet Magurki opadający następnie do doliny Sanu, natomiast w kierunku południowym odchodzi ze szczytu ramię kulminujące w Stropie (1016 m n.p.m.).
Do wysokości 1050–1100 m n.p.m. stoki są porośnięte lasem; wyżej występuje połonina. Smerek ma dwa wierzchołki. Oddzielone są trawiastym obniżeniem, które przez miejscową ludność nazywane było dawniej Dołyną, zaś bardzo stromy północny stok Smereka – Ścianą. Północny, wyższy wierzchołek jest oddalony o kilkadziesiąt metrów od południowego i występuje w nim tzw. szczelina tensyjna. Na udostępnionym dla turystów wierzchołku południowym znajduje się żelazny krzyż w miejscu, gdzie piorun zabił turystę. Połoniny znajdujące się na północnych stokach Smereka jeszcze do lat 40. XX wieku stanowiły własność Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo w Rajskiem.
Z rzadkich w Polsce gatunków roślin na Smereku rośnie turzyca skąpokwiatowa i groszek wschodniokarpacki.
Na Smerek poprowadzono jeden z pierwszych szlaków na naszym terenie. Został wytyczony w 1936 r i miał kolor niebieski. Jednak po II wojnie światowej w 1953 r w czasie tworzenia szlaku głównego beskidzkiego oznaczonego kolorem czerwonym ten szczyt pominięto. Po kilku latach skorygowano trasę i z Cisnej poprzez masyw Jasła i Fereczatą skierowano go na Smerek.
Smerek ma bardzo charakterystyczny kształt. Wierzchołek ma formę dwóch równoległych grzęd rozdzielonych obniżeniem w kształcie litery U tzw. rowem grzbietowym lub szczeliną tensyjną. Zbudowany jest z twardych piaskowców i łatwo erodujących łupków ilastych. To właśnie w miejscu, gdzie znajdowały się łupki powstawała przez miliony lat ta szczelina.
Pierwotnie szlak prowadzono na wyższy wierzchołek. W 1997 r ze względu na ochronę wyjątkowo cennych walorów przyrodniczych trasę przesunięto na niższą grzędę.
Z połonin Smereka rozciągają się szerokie panoramy widokowe. Z najwyższego punktu góry roztacza się dookólna panorama Bieszczadów i Gór Sanocko-Turczańskich, jednak ze względu na przepisy Bieszczadzkiego Parku Narodowego, w którym Smerek się znajduje (zachodnia jego granica przebiega zachodnim stokiem), umożliwiające poruszanie się jedynie wyznaczonymi szlakami, można wejść tylko na niższy szczyt południowy, gdzie stoi metalowy krzyż. Widać stąd Połoninę Wetlińską, pasmo graniczne z Wielką Rawką i Riabą Skałą, Pasmo Łopiennika i Durnej, Wysoki Dział z Wołosanią a także miejscowości Wetlina oraz Smerek. Wiedzie tam oznakowany na czerwono Główny Szlak Beskidzki; z kolei północny stok trawersuje żółty szlak (dawniej szlak czarny) Jaworzec – Przełęcz Orłowicza.