Panna na niedźwiedziu
Panna na niedźwiedziu, ornamenty roślinne i gałęziowe, kartusze, wzory geometryczne – takie malowidła odnaleźli konserwatorzy w krużgankach opactwa Benedyktynów w Tyńcu. Najstarsze pochodzą z ostatniej ćwierci XV wieku, najmłodsze – z połowy XVIII stulecia. W 2044 roku opactwo w Tyńcu będzie obchodziło 1000-lecie powstania. To najstarszy wciąż działający benedyktyński klasztor w Polsce.
Trwające prace konserwatorskie to część większego projektu realizowanego przez mnichów z Tyńca i Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa, którego celem jest udostępnienie zwiedzającym w ramach jednej trasy krużganków i podziemi klasztoru kryjących pozostałości najstarszej zabudowy wzgórza tynieckiego.
Polichromie
Piętnastowieczne polichromie są świadkami gotyckiej przebudowy i przesklepienia krużganków pod koniec średniowiecza. Jest tak m.in. ze znajdującym się w zworniku jednego z przęseł herbem Rawicz (panna na niedźwiedziu), którym posługiwał się Andrzej Ożga, opat tyniecki z lat 1477–1486. Na powierzchni płaskorzeźby udało się odnaleźć ślady pierwotnej malatury z poprawnymi heraldycznie kolorami. Z tego okresu pochodzą również fragmenty ornamentu gałęziowego. Nieco młodsze są z kolei motywy roślinne ze splecioną wstęgą (pierwsza połowa XVI wieku) i kartuszowe o cechach późnorenesansowych (pierwsza ćwierć XVII wieku). Udało się również odsłonić i uczytelnić namalowane w 1755 roku przez Andrzeja Radwańskiego – czołowego malarza późnobarokowego Krakowa – fragmenty dekoracji geometrycznych, mających podkreślać architekturę krużganków. Prace konserwatorskie dofinansowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.
Opactwo tynieckie
Począwszy od 1 poł. XI w., przez kolejne wieki, opactwo pełniło rolę ważnego ośrodka działalności misyjnej, życia liturgicznego i kulturalnego. Powstało w ramach odbudowy przez Kazimierza Odnowiciela struktur państwowych i kościelnych monarchii piastowskiej zrujnowanych wskutek najazdu księcia czeskiego Brzetysława oraz rebelii pogańskiej. Fundowane wówczas klasztory benedyktyńskie miały zadanie wspierać odradzające się biskupstwa: Tyniec - biskupstwo krakowskie, Mogilno - gnieźnieńskie, Lubiń - poznańskie. Spośród nich, Tyniec, fundowany jako pierwszy, miał największe znaczenie gospodarcze i polityczne (świadczą o tym liczne przywileje uzyskiwane od papieży i monarchów). Przy współudziale Tyńca zakładano również inne klasztory benedyktyńskie np: na Ołbiniu (Wrocław), Łysej Górze, w Sieciechowie, Orłowej, Starych Trokach na Litwie.
Dziedzictwo polskie
Opactwo tynieckie jest także cennym dokumentem architektury romańskiej XI w. oraz miejscem, z którym związane są najwyższej klasy dzieła rzemiosła artystycznego i sztuki iluminacji ksiąg. W architekturze, największe znaczenie ma faza romańska założenia. Mimo, że zachowana fragmentarycznie, stanowi jedno z nielicznych znanych świadectw budownictwa sakralnego tego okresu i jest jednym z głównych dokumentów sztuki romańskiej doby wczesnopiastowskiej. Wyjątkową rangę artystyczną prezentuje także rozproszone w XIX w. wyposażenie klasztoru. Niektóre z ocalałych i zidentyfikowanych paramentów i ksiąg liturgicznych to unikaty należące do największych i najstarszych skarbów przechowywanych obecnie w zbiorach polskich, np.: złoty kielich podróżny i patena z grobu nr 8 z poł. XI w., fragmenty pastorałów z kości słoniowej z XI w., piętnastowieczne kielichy opatów Macieja i Andrzeja, zabytki piśmiennictwa średniowiecznego i nowożytnego: Sakramentarz tyniecki z XI w., Graduał opata Mścisława z ok. 1390 r., Antyfonarz opata Mścisława przed 1409 r., Graduał opata Macieja Skawinki ok. 1460 r., Antiquitates Iudaice libri XX oraz De bello Iudaico libri VII Józefa Flawiusza.
Źródło: niezależna.pl; zabytek.pl; dzieje.pl; SKOZK
