Tron polski dla kobiety
Przywilej koszycki został wpisany na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Dokument o ogromnym znaczeniu dla historii i ustroju państwa polskiego znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie w oddziale MNK Biblioteka Książąt Czartoryskich. Przywilej koszycki został nadany polskiej szlachcie przez króla Ludwika Węgierskiego w 1374 roku w Koszycach w zamian za uznanie przez szlachtę praw do korony polskiej jednej z jego córek. Dokument zmieniał zasady następstwa tronu i otwierał drogę do niego kobiecie. Dzięki niemu, szlachta zyskała wpływ na wybór następcy tronu i szereg innych przywilejów.
Uważany za ostatni etap kształtowania się stanu szlacheckiego przenosił ciężar odpowiedzialności za państwo z panującego władcy na stan szlachecki. Gdy władca miał przyjechać do szlachcica lub rycerza, musiał płacić z własnych pieniędzy za wyżywienie. Zobowiązywał również władcę do nienadawania żadnych istotnych godności i zaszczytów „przybyszom i obcym, lecz tylko mieszkańcom ziem królestwa, w których tego rodzaju godności i zaszczyty istnieją”. Przywilej koszycki stanowił również wyraźnie o obowiązku służby przez szlachtę na rzecz Królestwa – Polski, co wyrażało w następujących słowach – zapisanych w przywileju „gdyby nastąpił napad nieprzyjaciół na rzeczone [czyli polskie] królestwo, wówczas szlachta królewska winna całą mocą pospieszyć dla odwrócenia gwałtów”.
Od 13 sierpnia 2024 roku przywilej koszycki będzie eksponowany na wystawie „Przywileje, prawa i statuty ze zbiorów Biblioteki Książąt Czartoryskich” w MNK Muzeum Czartoryskich w sali bibliotecznej.
Źródło: mnk.pl
