Nowotwory ginekologiczne nadal pozostają znaczącym wyzwaniem dla zdrowia publicznego. Choć liczba zachorowań systematycznie rośnie, możliwe jest ograniczenie liczby zgonów dzięki skutecznej profilaktyce i wczesnej diagnozie.
W roku 2020 w Polsce ponad 10 tysięcy kobiet zachorowało na trzy najczęstsze nowotwory ginekologiczne: raka trzonu macicy, jajnika i szyjki macicy, a ponad 6 tysięcy z nich straciło życie z ich powodu. Niestety, rokowania pacjentek z tymi nowotworami wciąż są gorsze niż średnia europejska. Szanse na przeżycie pięciu lat są nawet o 20 punktów procentowych niższe niż w krajach Europy Zachodniej. Eksperci są zgodni, że aby poprawić te alarmujące statystyki, konieczne jest wprowadzenie zmian w organizacji opieki nad pacjentkami z nowotworami ginekologicznymi, umożliwienie im dostępu do nowoczesnych metod diagnostyki i terapii, a także zwiększenie świadomości na temat czynników ryzyka i sposobów zapobiegania.
Największy wzrost zachorowań w grupie nowotworów ginekologicznych odnotowuje się w przypadku raka trzonu macicy. To zjawisko jest częściowo wynikiem starzenia się społeczeństwa i wzrostu liczby otyłych kobiet. Otyłość, często współistniejąca z cukrzycą i brakiem aktywności fizycznej, jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju tego nowotworu.
Profilaktyka wtórna raka endometrium jest ograniczona, ponieważ nie istnieją badania przesiewowe, które mogłyby zmniejszyć śmiertelność z jego powodu. Niemniej jednak zaleca się kobietom coroczne badania ginekologiczne z ultrasonografią przezpochwową, zwłaszcza jeśli występują czynniki ryzyka.
Rak endometrium może przebiegać bezobjawowo, dlatego ważne jest, aby regularnie wykonywać badania profilaktyczne. Wczesne wykrycie raka endometrium zwiększa szanse na wyleczenie. Nieregularne krwawienia z dróg rodnych, zwłaszcza między miesiączkami lub po menopauzie, są częstym objawem raka endometrium.
Jeśli masz jakiekolwiek z tych objawów, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Ważne jest, aby pamiętać, że nie wszystkie kobiety z rakiem endometrium doświadczają objawów. Dlatego regularne badania profilaktyczne są tak ważne.
Niestety, w ostatnich dwóch dekadach odnotowano znaczący wzrost liczby zgonów z powodu raka endometrium w Polsce. Przyczyny tego wzrostu nie są w pełni zrozumiane, ale stanowią nim głównie przypadki zaawansowanego raka endometrium i nawrotowego.
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, każda pacjentka z rakiem endometrium powinna być poddawana klasyfikacji molekularnej guza. Jest to ważne, ponieważ wprowadzono nowe skuteczne terapie, zwłaszcza immunoterapię, która jest efektywna w przypadku raka endometrium z defektem genów naprawy niedopasowań i wysoką niestabilnością mikrosatelitarną.
W przypadku raka jajnika, głównym problemem jest późne rozpoznanie, często na III lub IV stopniu zaawansowania, ponieważ objawy w początkowych stadiach są niespecyficzne lub brak ich w ogóle. Specjaliści zalecają regularne wizyty u ginekologa oraz badania ultrasonograficzne przezpochwowe, co pozwala na wcześniejsze wykrycie tej choroby.
W ostatnich latach wprowadzono nowe skuteczne terapie na raka jajnika, zwłaszcza inhibitory PARP, co stanowi przełom w leczeniu tej choroby. Jednym z refundowanych od stycznia 2022 roku leków jest niraparib, który może być stosowany u pacjentek z zaawansowanym rakiem jajnika bez mutacji w genach BRCA1/BRCA2.
Rak szyjki macicy jest nowotworem, który można by niemal całkowicie wyeliminować dzięki profilaktyce, zwłaszcza szczepieniom przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV. Niestety, nadal niewielki odsetek Polek korzysta z badań cytologicznych. Świadomość i zachęcanie do profilaktyki, zarówno w postaci badań kontrolnych, jak i szczepień przeciwko HPV, są kluczowe, aby zmniejszyć śmiertelność z powodu nowotworów ginekologicznych.
Podsumowanie:
Nowotwory ginekologiczne to poważna choroba, która może doprowadzić do śmierci. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, należy regularnie wykonywać badania kontrolne, takie jak cytologia, USG przezpochwowe i badanie ginekologiczne.
W przypadku raka szyjki macicy, jedynym sposobem na jego wyeliminowanie jest profilaktyka pierwotna, czyli szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV.
W Polsce od czerwca 2023 r. trwa powszechny program bezpłatnych szczepień przeciwko HPV dla nastolatków w wieku 12 i 13 lat.
Ważne jest, aby kobiety nie lekceważyły objawów nowotworów ginekologicznych, takich jak nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, bóle podbrzusza czy bóle pleców. W przypadku wystąpienia tych objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza ginekologa.