Ocena ta jest przede wszystkim „zasługą” oświecenia. Tymczasem prawda o tej epoce i wytworzonej przez nią kulturze jest radykalnie inna. Znakomity myśliciel Romano Guardini pisze: „Jedyną miarą, którą możemy przykładać do jakiejś epoki, jest pytanie, w jakim stopniu mogła się w tej epoce rozwinąć (...) istota ludzka”. Z tego punktu widzenia średniowiecze należy – konstatuje Guardini – do najświetniejszych epok w historii. To wówczas powstały uniwersytety, wspaniałe katedry oraz wielkie dzieła filozoficzne i teologiczne. Jak długo jeszcze osoby, którym się wydaje, że są bardziej nowoczesne od innych, będą tkwiły w niewoli tego przesądu?