Na pomoc! Na pomoc! Na pomoc!
15 czerwca 1958 roku w budynku sądu w Budapeszcie sędzia odczytał wyrok Imre Nagy’emu, premierowi węgierskiego rządu, który ośmielił się stanąć po stronie własnego narodu i sprzeciwić Sowietom
Wcześniej naddunajska stolica manifestowała swe poparcie dla Polski i wydarzeń czerwcowych. Ów wiec stał się początkiem rewolucji na Węgrzech. Na premiera rządu mianowano Imre Nagy’ego, który początkowo wynegocjował zawieszenie broni z Sowietami. Podczas krótkotrwałych rządów próbował przeprowadzić reformy, ogłosił neutralność Węgier i wystąpienie kraju z Układu Warszawskiego, a także podjął rokowania w sprawie całkowitego wycofania Armii Radzieckiej.
Związek Sowiecki skierował do zbuntowanego państwa 150 tys. żołnierzy i 2 tys. czołgów, wspieranych przez artylerię i lotnictwo szturmowe. Zaczęły się regularne walki na ulicach Budapesztu.
Na antenie Radia Wolna Europa 4 listopada 1956 rozległ się dramatyczny apel Nagy’ego:
Dziś we wczesnych godzinach rannych wojska sowieckie rozpoczęły atak na naszą stolicę, chcąc obalić legalny i demokratyczny rząd Węgier. Nasze wojska podjęły walkę. Na pomoc, na pomoc, na pomoc!
Stolica Węgier była ostrzeliwana z dział i katiusz, kilka jej dzielnic, które stawiały największy opór zostało zbombardowanych. Szczególnie zacięty opór wokół koszar Kiliana, na wzgórzach Budy, stawiały jednostki generała Béli Kiraly’a. Wytrwale broniła się robotnicza dzielnica Csepel. Skapitulowała dopiero 11 listopada, po wielokrotnych bombardowaniach.
Powstanie węgierskie zostało krwawo stłumione, a premier trafił do więzienia. Dwa lata później w budynku sądu wojskowego odczytano mu wyrok:
W imieniu Republiki Ludowej! Pierwszy oskarżony Imre Nagy, który urodził się w 1896 roku w Kaposvar, ojciec Józef Nagy, matka Rozalia Szabo, żonaty z Marią Egety, ma jedno dorosłe dziecko, profesor uniwersytetu, miesięczne dochody 3600 forintów emerytury, nieposiadający majątku, nie karany obywatel węgierski, zamieszkały w Budapeszcie, przy ulicy Orsó 43, jest winien przestępstwa kierowania spiskiem mającym na celu obalenie ludowo- demokratycznego ustroju państwa, jak również, jest winny zdrady ojczyzny. Dlatego Kolegium Sądu Ludowego skazuje go na karę śmierci i konfiskatę majątku.
Dopiero w 1989 roku odnaleziono miejsce pochówku Imre Nagy’ego, szczątki ekshumowano i zorganizowano oficjalne uroczystości pogrzebowe, które symbolicznie uznaje się za oficjalny koniec komunizmu na Węgrzech.
Źródło: polskieradio.pl,dzieje.pl
