Czy odkryto cyrkiel używany przez Kopernika?
Podczas badań archeologicznych w ogrodach kanonii we Fromborku, odkryto cyrkiel typu kroczek, służący do pomiarów astronomicznych i kartograficznych i geodezyjnych w okresie renesansu. To trzeci tego typu instrument znajdujący się w polskich zbiorach. Muzeum Mikołaja Kopernika podało, że cyrkiel jest wykonany z brązu, ma ramiona połączone zawiasem, zakończone ostrzami i sygnaturę – gwiazdę wpisaną w okręg. Jest wielce prawdopodobne, że należał on do Mikołaja Kopernika, gdyż prace trwały blisko miejsca, w którym mieszkał wielki astronom. Mikołaj Kopernik żył i pracował we Fromborku przez blisko 30 lat. Prowadził tam także znaczną część swoich obserwacji astronomicznych.
Cyrkiel został odkryty 4 sierpnia podczas poszukiwań zorganizowanych przez Warmińską Grupę Eksploracyjną oraz Fundację Misja Skarb. Odnaleziono go przy wykopie sondażowym przylegającym do narożnika niezachowanej kanonii św. Józefa, po południowej stronie Wzgórza Katedralnego. 7 sierpnia nastąpiło oficjalne przekazanie artefaktu do Muzeum Mikołaja Kopernika. Podczas poszukiwań odkopano także narożnik nieistniejącej już kanonii oraz wejście do jej częściowo zawalonych piwnic.
Pierwszy renesansowy cyrkiel w Polsce został odkryty w 2005 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, drugi odkopany w 2016 roku, także w ogrodach kanonii fromborskiej. Cyrkle te są cenne nie tylko ze względu na swoją rzadkość, ale także ze względu na historię odkryć naukowych z przeszłości. Archeolodzy z Fromborka nadal mają nadzieję na odkrycie tak zwanego pavimentum, czyli platformy, którą Kopernik wykorzystywał do obserwacji nieba i przeprowadzania pomiarów. Do tej pory nie znaleziono żadnych śladów takiego miejsca. Trzeba przypomnieć, że choć Kopernik znany jest przede wszystkim z wydanej w 1543 roku pracy „O obrotach sfer niebieskich”, która położyła podwaliny pod współczesną astronomię, to jego wkład wykraczał poza astronomię. Był także lekarzem, prawnikiem, ekonomistą i administratorem – odzwierciedlając renesansowy ideał wszechstronnego uczonego.
Odkrycie we Fromborku podkreśla znaczenie tego miasta jako ośrodka badań naukowych w czasach Kopernika.
Źródło: Muzeum Mikołaja Kopernika; Misja Skarb; ancient-origins.net
