Zielona rewolucja w komunikacji publicznej
Dzięki dotacjom i pożyczkom z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) – w ramach programu „Zielony Transport Publiczny” – w polskich miastach użytkowane dotychczas autobusy spalinowe zastępowane są nisko- i zeroemisyjnymi pojazdami elektrycznymi oraz wodorowymi. Umowy na dotacje i pożyczki z NFOŚiGW podpisały samorządy z niemal wszystkich regionów w kraju.
Realizowany przez NFOŚiGW program priorytetowy „Zielony Transport Publiczny” wspiera rozwój bezemisyjnego transportu publicznego w Polsce. Jego celem jest obniżenie wykorzystania energii i paliw emisyjnych w publicznym transporcie zbiorowym, a także rozwój zielonej, inkluzywnej mobilności. Oprócz ograniczenia zanieczyszczenia powietrza – poprzez rozwój zeroemisyjnego transportu publicznego – celem programu jest przeciwdziałanie wykluczeniu transportowemu, szczególnie w regionach i miastach z wyzwaniami strukturalnymi.
Zgodnie z przyjętą przez rząd „Polityką Energetyczną Polski do 2040 r.”, każdy przetarg na autobusy w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców już od 2025 r. powinien dotyczyć wyłącznie zero- i niskoemisyjnych autobusów (elektrycznych i wodorowych). Program „Zielony Transport Publiczny” wdrażany przez NFOŚiGW wspiera ten strategiczny cel państwa. A to oznacza, uwzględniając średni cykl „żywotności” autobusów miejskich, że do 2030 r. w największych polskich miastach nie powinny już jeździć autobusy inne niż zeroemisyjne.
Modernizacja floty ogranicza zanieczyszczenie powietrza miast
Modernizacja taboru ma na celu przede wszystkim ograniczenie zanieczyszczenia powietrza polskich miast. Wprowadzane do floty ekologiczne autobusy będą zastępować stare pojazdy, szkodliwe dla ludzi i środowiska. Finansowanie z programu przełoży się na zmniejszenie emisji CO2 co najmniej o 18 416 ton/rok, ograniczenie emisji pyłów o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów (PM10) o 0,052 ton/rok oraz ograniczenie emisji tlenków azotu o 13,611 ton/rok. Jednocześnie, dzięki skierowaniu środków do średnich i małych miast, zmniejszy się problem wykluczenia transportowego, które według różnych szacunków może dotykać od 11 do nawet 15 mln Polaków.
Program „Zielony Transport Publiczny” ma na celu wsparcie organizatorów publicznego transportu zbiorowego w nabyciu nowych zeroemisyjnych autobusów, w tym trolejbusów i autobusów zasilanych energią elektryczną i wytworzoną z wodoru oraz rozwój infrastruktury ładowania. Samorządy mogą ubiegać się o sięgające od 20 do 80 proc. dofinansowanie na zakup lub leasing takich pojazdów i szkolenie kierowców oraz do 25 proc. wsparcia na rozwój infrastruktury ładowania na własne potrzeby – budowę nowych lub modernizację istniejących stacji ładowania. Wysokość dofinansowania jest uzależniona m.in. od liczby mieszkańców oraz rodzaju organizowanego transportu publicznego. Na ten cel przeznaczono miliard złotych. Kolejne 200 mln zł to środki na pożyczki, służące finansowaniu ww. przedsięwzięć.
Głównymi beneficjentami mniejsze i średnie miasta
Z dofinansowania w ramach programu „Zielony Transport Publiczny” korzystają głównie miasta mniejsze i średnie, w których powierzchnia, poziom urbanizacji, liczba mieszkańców oraz potrzeby ludzi w zakresie mobilności są na tyle duże, że niezbędne jest utrzymywanie rozbudowanej sieci miejskiej komunikacji, natomiast ich potencjał ekonomiczny i społeczny – przy odpowiednim wsparciu finansowym ze strony państwa – daje szansę szybszego rozwoju. Część z nich to dawne stolice województw, często są to miasta o dużym znaczeniu gospodarczym i turystycznym. Inne to typowe ośrodki powiatowe, z niezłym jednak poziomem uprzemysłowienia i edukacji, a tym samym ze sporymi możliwościami rozwojowymi.
We wszystkich tych miastach występują zarazem pewne ograniczenia i bariery, jak relatywnie wysoki poziom bezrobocia, gorzej rozwinięty transport publiczny i związana z tym utrudniona mobilność, a nawet zjawisko wykluczenia transportowego. Na to nakłada się jeszcze zły stan powietrza i problemy z ograniczaniem smogu i emisji CO2, co ogólnie wpływa niekorzystnie na poziom życia mieszkańców. Inwestowanie przy pomocy dotacji i preferencyjnych pożyczek z NFOŚiGW w nowoczesny, ekologiczny, zeroemisyjny transport publiczny stwarza szansę rozwoju ekonomicznego i poprawy standardu życia. Komunikacja to bowiem swoisty krwiobieg miast, który – jeśli jest dobrze zorganizowany, sprawny, wygodny i zarazem czysty środowiskowo – stanowi nieocenione zasilanie we wszystkich przejawach miejskiego życia. Jeśli bowiem można szybko i komfortowo dotrzeć do pracy, szkoły, domu, na zakupy czy do lekarza – to niebagatelnie ułatwia to rozwój gospodarczy i społeczny miasta.
Duże aglomeracje też mogą skorzystać ze środków programu
Program „Zielony Transport Publiczny”, chociaż stanowi jedną z dźwigni ekologicznego, społecznego i gospodarczego rozwoju ośrodków głównie powiatowych, nie jest zamknięty dla miast znacznie większych, o statusie stolic województw albo dużych aglomeracji. Dlatego przy okazji pierwszego naboru w programie z dofinansowania do zakupu zeroemisyjnych autobusów miejskich skorzystały także takie ośrodki, jak Wrocław, Poznań, Szczecin, Opole, czy Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.
Dotychczas w ramach programu „Zielony Transport Publiczny” ogłoszono trzy nabory. Z dofinansowania w pierwszym naborze skorzystało kilkadziesiąt miast. W drugim konkursowym naborze NFOŚiGW otrzymał od organizatorów transportu publicznego z całej Polski ponad 100 wniosków. Ten nabór został dostosowany do warunków określonych w Krajowym Planie Odbudowy. Dzięki temu od funkcji wsparcia bezemisyjności oraz rozwoju określonych technologii przeszedł do łączenia funkcji proekologicznych i społecznych.
Z kolei w ramach trzeciego naboru, który wystartował w kwietniu br., najbardziej premiowane są gminy, związki międzygminne oraz związki metropolitalne, zamieszkiwane przez ponad 100 tys. mieszkańców. Takie samorządy mogą liczyć na 100 proc. dofinansowania do zakupu elektrobusów, autobusów napędzanych wodorem oraz trolejbusów. Budżet najnowszej edycji programu wynosi ponad 480 mln zł, z czego niecałe 277 mln zł stanowić będzie bezzwrotna dotacja, a reszta dostępnych środków będzie miała charakter pożyczki. Kwota bezzwrotnych dotacji może zostać jednak znacznie zwiększona, jeśli uda się uruchomić środki z KPO. W takiej sytuacji budżet na przyznawanie bezzwrotnych dotacji ma wynieść nawet ponad 2 mld zł.
Źródło: Materiał Partnerski
