Insulinooporność - co warto wiedzieć o tym zaburzeniu?

Co to jest insulinooporność?

Insulinooporność to zaburzenie związane z obniżoną wrażliwością organizmu na działanie insuliny, czyli hormonu, który odpowiada za regulację poziomu cukru we krwi. Insulinooporność sama w sobie nie jest chorobą, tylko zaburzeniem metabolicznym. Natomiast nie warto jej lekceważyć, ponieważ bywa niebezpieczna dla zdrowia. Albowiem wiąże się z ryzykiem rozwoju wielu powikłań, a ostatecznie może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. 

Przyczyny i czynniki ryzyka insulinooporności

Głównymi i najważniejszymi przyczynami insulinooporności jest nadwaga i otyłość, która spowodowana jest nieodpowiednia dietą i stylem życia. Inne czynniki ryzyka insulinooporności to:

• mała aktywność fizyczna oraz siedzący tryb życia,
• nadmierne spożycie kalorii z dietą,
• błędy dietetyczne – nadmierne spożycie produktów wysoko przetworzonych, nadmierne spożywanie tłuszczu, cukru, nieregularne jedzenie, zbyt rzadkie lub zbyt obfite posiłki, spożywanie żywności typu fastfood,
• stany zapalne w organizmie,
• niektóre choroby endokrynologiczne - zespół Cushinga, akromegalia, nadczynność tarczycy, hiperandrogenizm,
• przyjmowanie niektórych leków - sterydów, antydepresantów, leków przeciwpsychotycznych,
• uwarunkowania genetyczne,
• wiek (ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem) - insulinooporność naturalny proces, który zachodzi podczas starzenia się organizmu dlatego wraz z wiekiem u człowieka zwiększa się upośledzenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny.

Obniżenie wrażliwości na insulinę występuje w wielu jednostkach chorobowych, jak np.:

• nadczynność tarczycy,
• niedoczynność tarczycy,
• nadczynność kory nadnerczy,
• akromegalia,
• choroby nowotworowe,
• stany zapalne – ostre i przewlekłe,
• choroby wątroby np. marskość wątroby,
• hemochromatoza,
• zaawansowana niewydolność nerek,
• przewlekła niewydolność serca,
• nadciśnienie tętnicze.

Do jakich chorób może prowadzić insulinooporność?

• choroby układu sercowo-naczyniowego - przede wszystkim miażdżyca,
• niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
• zespół policystycznych jajników,
• cukrzyca typu 2 czy stan przedcukrzycowy.

Objawy insulinooporności

Insulinooporność mogą u siebie podejrzewać osoby z nadwagą i otyłością, choć może występować także u osób szczupłych, ze względu na możliwe otłuszczenie narządów wewnętrznych. Objawy insulinooporności są często niespecyficzne. O zbyt małej wrażliwości na insulinę może świadczyć:

• łatwe przybieranie na wadze, 
• tycie w okolicy talii,
• obniżenie nastroju,
• trudności ze schudnięciem mimo zastosowania diety i podjęcia aktywności fizycznej, 
• mgła umysłowa,
• problemy z koncentracją, pamięcią, rozdrażnienie, 
• senność pojawiająca się po posiłkach,
• ciągłe zmęczenie,
• napady głodu, szczególnie po posiłkach (około 2-3 h po posiłku)
• trudny do opanowania apetyt na słodycze, 
• wzmożona potliwość,
• zaburzenia gospodarki węglowodanowej,
• podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi,
• zwiększenie stężenia trójglicerydów we krwi,
• nadciśnienie tętnicze.

Charakterystycznym objawem insulinooporności jest silny głód po posiłkach zwłaszcza bogatych w węglowodany, po których poziom cukru we krwi wzrasta, a trzustka zaczyna wydzielanie insuliny. Jeśli tkanki w wyniku insulinooporności są oporne na ten hormon, to konieczny staje się wyrzut znacznie większych ilości insuliny - często produkuje go zdecydowanie za dużo. W konsekwencji po 1,5-2 godzinach od posiłku poziom cukru we krwi zaczyna szybko się obniżać, często prowadząc do hipoglikemii. Duże wahania glukozy oraz hipoglikemia wzmagają apetyt, co jest jednym z czynników utrudniającym utrzymanie prawidłowej masy ciała przy małej wrażliwości na insulinę.

Diagnostyka insulinooporności

Wiele osób nie wie, że może zmagać się z insulinoopornością ze względu na brak objawów. Podstawowe badania w diagnostyce insulinooporności, jakie należy wykonać to:

Często w praktyce klinicznej do stwierdzenia insulinooporności wystarczy lekarzowi charakterystyczny obraz kliniczny, jak hiperglikemia, zaburzenia profilu lipidowego, otyłość brzuszna oraz nadciśnienie tętnicze.

Insulinooporność – leczenie

Insulinooporność jest stanem, który może być w pewien sposób cofnięty. Istotna rolę odgrywa leczenie niefarmakologiczne. Na co warto szczególnie zwrócić uwagę?

• regularne wykonywanie badań przesiewowych,
• wczesne rozpoznanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej,
• zmiana stylu życia,
• redukcja masy ciała,
• umiarkowana i regularna aktywność fizyczną (minimum 150 minut tygodniowo),
• wdrożenie leczenia,
• unikanie alkoholu, nikotyny oraz leków o działaniu diabetogennym,
• odpowiednia ilość snu, odpoczynek.

Dieta dla osób z insulinoopornością

Jak powinna wyglądać dieta przy insulinooporności? Zalecenia żywieniowe dla osób z insulinoopornością obejmują:

• stosowanie diety z obniżoną kalorycznością,
• stosowanie diety nisko przetworzonej,
• stosowanie diety przeciwzapalnej, w typie diety śródziemnomorskiej czy DASH,
• zwiększone spożycie warzyw i owoców,
• wykluczenie z diety cukru lub ograniczenie do minimum,
• włączenie do diety ryb i chudego mięsa,
• ograniczone spożycie czerwonego mięsa,
• zwiększone spożycie zdrowych tłuszczów (kwasy omega-3), jak oliwa z oliwek, awokado, olej lniany, olej z wiesiołka,
• spożywanie produktów takich jak: fasola, groch, soczewica, ziarna, nasiona oraz pieczywo żytnie na zakwasie, brązowy ryż i makaron, czyli z niskim indeksem glikemicznym (IG),
• ograniczenie spożycia tłuszczu, potraw smażonych, napojów słodzonych i słodyczy,
• jedzenie posiłków regularnie w małych ilościach,
• ograniczenie spożycia alkoholu.

 

Źródło: poradnikzdrowie.pl, niezalezna.pl