Badania profilaktyczne powinniśmy wykonywać bez względu na wiek, jednak po skończeniu 40. roku życia, kiedy wzrasta ryzyko niektórych chorób, należy wykonywać je częściej, a także zmienić ich charakter. Niestety, w Polsce wciąż bardziej popularna jest medycyna naprawcza, a nie dbanie o zdrowie i profilaktyka. Dlatego Ministerstwo Zdrowia podjęło wiele działań, by zmienić nawyki Polaków. Jednym z nich jest program Profilaktyka 40 Plus. Im wcześniej wykryjemy chorobę, tym lepsze są rokowania i większe szanse na całkowite wyzdrowienie.
Wciąż niewiele Polaków pamięta o tym, jak ogromne znaczenie ma profilaktyka. Wpływa nie tylko na długość, lecz także na jakość naszego życia. Kobiety i mężczyźni po 40. roku życia są szczególnie narażeni na niektóre choroby. Znacznie wzrasta wtedy ryzyko zachorowania m.in. na cukrzycę, miażdżycę, jaskrę, raka piersi czy jelita grubego. Należy pamiętać, że zlekceważenie profilaktyki, a także pierwszych objawów tych chorób może prowadzić do ich szybkiego rozwoju.
Zalecane badania profilaktyczne różnią się nieco w zależności od płci. Łączy je jednak jedno – wszystkie należy wykonywać systematycznie. Do tej pory należało w tym celu udać się w pierwszej kolejności do lekarza rodzinnego. Teraz, w ramach programu Profilaktyka 40 Plus, skierowanie na badania można uzyskać bez wychodzenia z domu.
Niezwykle ważne w bilansie czterdziestolatka są badania podstawowe, wykonywane co 12 miesięcy, wśród których znajdują się: morfologia wraz z rozmazem, OB, badania moczu, badania hormonów tarczycy, poziomu cukru we krwi oraz magnezu. Bardzo ważne jest również systematyczne kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi. W przypadku prawidłowych wyników należy je powtarzać co trzy lata. Do ważnych badań profilaktycznych należy również wysiłkowe EKG, badanie na obecność krwi w kale czy USG jamy brzusznej. Wśród zalecanych badań jest przegląd stomatologiczny, badanie słuchu oraz badanie dna oka. Przynajmniej raz w roku należy wykonywać pomiar ciśnienia krwi. Jak się szacuje, blisko połowa zgonów w Polsce związana jest z chorobami układu krążenia.
W profilaktyce chorób nowotworowych ważną rolę odgrywa RTG klatki piersiowej, rak płuc jest bowiem jednym z najczęściej diagnozowanych w Polsce nowotworów i niestety liderem wśród zgonów z przyczyn nowotworowych. Należy jednak pamiętać, że badanie rentgenowskie może być wykonywane nie częściej niż co pół roku ze względu na szkodliwość promieniowania. Niezwykle groźnym nowotworem jest rak jelita grubego. Dlatego należy również pamiętać o wykonywaniu endoskopii co 5 lat.
Ponadto dla kobiet zaleca się systematyczne wykonywanie badań ginekologicznych, cytologii, mammografii, USG piersi i densytometrii. W przypadku mężczyzn bardzo ważnym badaniem profilaktycznym jest też antygen gruczołu krokowego (PSA), czyli badanie prostaty.
Ryzyko chorób cywilizacyjnych zwiększa się wraz z upływem lat. Nie bez znaczenia pozostaje prowadzony przez nas tryb życia. Cukrzyca, miażdżyca czy zwyrodnienia stawów mogą się pojawić wraz z wiekiem. Poza tym złe nawyki żywieniowe, używki, mało aktywny lub wręcz siedzący tryb życia oraz stres związany z pracą czy codziennymi obowiązkami domowymi sprawiają, że w organizmie postępuje wiele niekorzystnych zmian i z czasem trudniej je wyleczyć lub zatrzymać. Szczególnie w ostatnim czasie, w okresie pandemii jakość naszego stylu życia uległa znacznemu pogorszeniu. Praca online, nauczanie hybrydowe lub zdalne, surowe restrykcje sprawiły, że zdecydowanie więcej czasu zaczęliśmy spędzać przed komputerami czy na kanapie, oglądając telewizję. Przestaliśmy również umawiać się na wizyty lekarskie, choć były one dostępne również telefonicznie, bez wychodzenia z domu. Dlatego dziś szczególnie ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych, by uniknąć ryzyka późniejszego leczenia lub je zmniejszyć. Aby zachęcić Polaków do profilaktyki, a przede wszystkim ułatwić do niej dostęp w tym trudnym czasie, Ministerstwo Zdrowia podjęło wiele działań. Jednym z nich jest program Profilaktyka 40 Plus.
Program Profilaktyka 40 Plus skierowany jest zarówno do kobiet, jak i mężczyzn po 40. roku życia i co najważniejsze – jest nieodpłatny! Aby skorzystać z jednorazowego pakietu, należy odpowiedzieć na zestaw pytań dotyczących zdrowia, dzwoniąc na infolinię (22 735 39 53) bądź logując się na Internetowe Konto Pacjenta. Po wypełnieniu przez pacjenta ankiety ocenione zostaną czynniki ryzyka, a następnie wygenerowane e-skierowanie. By skorzystać z pakietu badań, należy następnie udać się z dowodem osobistym do punktu, który realizuje program Profilaktyka 40 Plus. Lista badań w pakiecie jest długa i zawiera większość badań profilaktycznych, o których już wspomnieliśmy.
Lista badań diagnostycznych w pakiecie Profilaktyka 40 Plus dla kobiet: morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi; stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy; stężenie glukozy we krwi; AlAT, AspAT, GGTP; poziom kreatyniny we krwi; badanie ogólne moczu; poziom kwasu moczowego we krwi; krew utajona w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT). Pakiet badań diagnostycznych dla mężczyzn poszerzony jest o PSA – badanie w kierunku raka prostaty. Wspólny pakiet badań diagnostycznych zawiera ponadto pomiar ciśnienia tętniczego, pomiar masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie oraz obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI), a także ocenę miarowości rytmu serca.