Wsparcie dla mediów Strefy Wolnego Słowa jest niezmiernie ważne! Razem ratujmy niezależne media! Wspieram TERAZ »

Dlaczego Piłsudski trafił na Syberię?

22 marca 1887 roku carska policja aresztowała w Wilnie Józefa Piłsudskiego. Oskarżono go o udział w spisku i próbę zamachu na cara Aleksandra III.

K. Pęcherski
K. Pęcherski
22 marca 1887 roku carska policja aresztowała w Wilnie Józefa Piłsudskiego. Oskarżono go o udział w spisku i próbę zamachu na cara Aleksandra III.

Osadzono go najpierw w więzieniu poklasztornym, w którym niegdyś trzymano Mickiewicza i Filomatów, a następnie przewieziono do Petersburga i ponurej twierdzy Pietropawłowskiej. Tu rozpoczęły się przesłuchania i proces Frakcji Rewolucyjnej Narodnej Woli, do której należał starszy brat Piłsudskiego, Bronisław, a także starszy brat Włodzimierza Lenina, Aleksander Uljanow.  Spiskowcy planowali zamach na Aleksandra III, ale ich nieostrożne zachowanie doprowadziło do aresztowania całej siatki. W dodatku jeden z nich, niejaki Kanczer, zaczął sypać, powodując kolejne zatrzymania, także tych, którzy nie byli bezpośrednio związani z organizacją. Jedną z takich osób był właśnie Józef Piłsudski. W Wilnie, gdzie wówczas mieszkał, zamachowcy zaopatrywali się bowiem w chemikalia i truciznę potrzebne do skonstruowania wymyślnej bomby. Była ona ukryta w słowniku medycznym Grunberga i oprócz bomby głównej zawierała kilkaset małych kostek wypełnionych atropiną i posmarowanych strychniną. Car mógł więc umrzeć nawet w wypadku niegroźnego zranienia. Miesiąc wcześniej Józef Piłsudski przenocował u siebie Kanczera mającego dokonać zakupu i został przez niego wydany jako wileński kontakt.

Proces toczył się w Senacie, trwał zaledwie cztery dni i zakończył wysokimi wyrokami. Pięciu spiskowców skazano na śmierć, dwóch na bezterminową katorgę w Szlisselburgu, jednego na 10 lat w Kraju Zabajkalskim, dwóch na 5 lat Syberii, Bronisław dostał 15 lat na Sachalinie, zdrajca Kanczer 10 tamże. Józefowi Piłsudskiemu nie udowodniono udziału w spisku, ale wytknięto przestępcze nastawienie i zesłano na Syberię.

W motywacji wyroku napisano:


„charakter współdziałania, okazany przez Józefa Piłsudskiego obwinionym: Kanczerowi i Goworuchinowi dla zorganizowania im w Wilnie spotkania z obwinionym Gnatowskim, wysłanie przez niego depeszy, mówiącej w słowach umówionych o wyjeździe z Wilna Goworuchina, który potem uciekł za granicę, a następnie znalezienie u niego rękopisów treści rewolucyjnej – daje świadectwo przestępczego nastawienia, nie pozostawiając wątpliwości, że Józef Piłsudski działał świadomie w interesach rewolucyjnego spisku”.


25 maja pociąg z Józefem Piłsudskim i innymi skazanymi ruszył w stronę Syberii.

 



Źródło: Bohdan Urbankowski „Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg”