Sprawdź gdzie kupisz Gazetę Polską oraz Gazetę Polską Codziennie
Lista miejsc »
Kontynuując opis modeli współczesnych sił zbrojnych państw naszego kręgu cywilizacyjnego, przedstawiamy dziś armię szwajcarską i izraelską. Wybór ten dokonany został na zasadzie prezentacji sił zbrojnych dwóch państw działających w skrajnie odmiennych środowiskach bezpieczeństwa, a opierających swój system militarny na powszechnej służbie wojskowej obywateli.
Armia Szwajcarska, choć nie testowana bojowo od 200 lat, często przywoływana jest jako przykład wzorowo zorganizowanego systemu obrony terytorialnej. Armia izraelska zaś w oczywisty sposób zaprzecza tezie o nieprzydatności na współczesnym polu walki żołnierzy pochodzących z poboru.
Odmienne środowiska bezpieczeństwa
Szwajcaria to państwo neutralne. Od czasów wojen napoleońskich nie musiało stawiać czoła obcemu najazdowi. Otoczone jest przez państwa demokratyczne i prawdopodobieństwo agresji któregokolwiek z nich na ów kraj jest bliskie zeru. Jest to zatem państwo funkcjonujące w warunkach nikłego zagrożenia. Izrael – wprost przeciwnie. Otoczony przez wrogów, od chwili swojego powstania stoczył serię zwycięskich wojen, zdobył prestiż regionalnego mocarstwa, a swoje trwanie zawdzięcza własnej przewadze wojskowej nad sąsiadami. Odpowiedź na pytanie o to, dlaczego dwa państwa o tak odmiennych środowiskach bezpieczeństwa wybrały model armii obrony terytorialnej, musi być dwojaka – osobna dla każdego z nich. W wypadku Szwajcarii rozstrzygnęła tradycja, brak ambicji wojskowego wpływania na otoczenie międzynarodowe oraz pozytywne doświadczenie skutecznego odstraszania potencjalnego agresora w okresie obu wojen światowych. Alpejski (sprzyjający obronie) charakter kraju, jego znaczenie jako centrum bankowego, którego zaatakowanie wywołałoby poważną reakcję międzynarodową i ciesząca się prestiżem sprawnej siły bojowej armia, powodowały, że nikt nie próbował go podbić ani nie szukał przez jego terytorium łatwego szlaku do obejścia linii głównego nieprzyjaciela, niczym Niemcy w 1914 r. i 1940 r., wybierający sobie do wymanewrowania Francuzów tereny neutralnej, ale gorzej położonej i słabszej Belgii. W wypadku Izraela zadecydowała bezwzględna potrzeba wojenna – drastyczność przewagi demograficznej nieprzyjaciół i fundamentalny charakter zagrożenia, powszechnie uświadamianego sobie przez obywateli tego państwa, godzących się na ponoszenie poważnych ciężarów wojskowych, gdyż rozumiejących, że w istocie bronią własnego życia.
Szwajcaria
Zasadniczym zadaniem szwajcarskich sił zbrojnych jest odstraszanie, a gdyby to zawiodło – obrona terytorialna. Działają one w warunkach nikłego zagrożenia państwa. Udział żołnierzy szwajcarskich w misjach zagranicznych ma skalę jedynie symboliczną. Od pokoleń brak im doświadczenia bojowego. Szwajcaria wydaje na obronność 6 proc. PKB, ale sprzęt na wyposażeniu jej armii ma już swoje lata.
Armia Szwajcarska oparta jest na obowiązkowej służbie wojskowej mężczyzn w systemie milicyjnym i ochotniczej służbie kobiet. Rejestracja przedpoborowych następuje w roku, w którym kończą 18 lat. Obowiązek wojskowy ustaje zależnie od specjalizacji, stopnia wojskowego i przydziału mobilizacyjnego w wieku od 30 lat (szeregowi, niektórzy podoficerowie, żołnierze bez przydziału), do 50 lat (specjaliści i oficerowie sztabowi). Poborowi w wieku 20 lat powoływani są do odbycia szkolenia zasadniczego. Mężczyźni, którzy nie zostali powołani do ukończenia 25. roku życia, zwolnieni są z poboru, płacą jednak specjalny podatek wojskowy i podlegają przepisom o obronie cywilnej. Szkolenie rekrutów, zależnie od rodzaju wojsk, trwa od 18 do 21 tygodni. Szkolenie rezerwistów obejmuje 6 do 7 kursów doszkalających w sumie od 260 do 600 dni.
Każdy milicjant pozostający w rezerwie zobowiązany jest do odbycia w ciągu roku określonej liczby treningów strzeleckich. Obowiązek ten dopełniany jest poza okresami szkolenia w jednostkach, indywidualnie przez każdego milicjanta w klubach strzeleckich z użyciem jego broni osobistej. Treningi te odnotowywane są w specjalnym osobistym zeszycie strzelań, niczym w uczniowskim „dzienniczku” czy studenckim indeksie.
Przydział wojskowy rezerwistów uzależniony jest od ich wieku. Mężczyźni w wieku 20–32 lat służą w jednostkach pierwszej linii (Auszug), 33–42 lat w Armii Terytorialnej (Landwehr), 43–50 lat w pospolitym ruszeniu (Landsturm). Broń i ekwipunek przechowywane są w domu, a terytorialny system mobilizacji pozwala na osiąganie pełnej gotowości bojowej armii w ciągu 72 godzin. Górzystość kraju sprzyja obronie, wzmacnianej przez rozwinięty system zapór hydroenergetycznych, pozwalających na raptowne zalewanie wybranych obszarów. Liczne podziemne schrony umożliwiają ukrycie ludności, materiałów wojennych i sprzętu. W czasie zimnej wojny Armia Szwajcarska osiągnęła zdolność mobilizacyjną na poziomie 625 tys. żołnierzy, co przy ludności 7,6 mln dawało wskaźnik wydolności mobilizacyjnej 8,2 proc. – wówczas najwyższy w Europie. Obecnie w aktywnej służbie znajduje się ok. 25 tys. żołnierzy. Rocznie szkoli się ok. 38 tys. rekrutów. Po mobilizacji armia ma liczyć 197,5 tys. ludzi (2,59 proc. populacji). Liczba osób odmawiających służby wojskowej wahała się w ostatnich 10 latach od 41 do 110 osób rocznie. W przeprowadzonym w 2013 r. referendum na temat uzawodowienia armii, za utrzymaniem istniejącego systemu opowiedziało się 73 proc. obywateli.
Izrael
Izrael to mocarstwo jądrowe, bez formalnych sojuszy, funkcjonujące w warunkach wysokiego zagrożenia. Siły Obronne Izraela (SOI) nie biorą udziału w misjach ekspedycyjnych, ale mają powszechne doświadczenie bojowe. Wykonują zadania z zakresu odstraszania i obrony terytorialnej oraz służby okupacyjnej na terytoriach z wrogo nastawioną ludnością.
SOI oparte są na powszechnym obowiązku służby wojskowej obywateli powyżej 18. roku życia. Liczą ok. 176,5 tys. w służbie czynnej i ok. 445 tys. rezerwistów (na 7,47 mln ludności – wskaźnik mobilizacyjny 8,31 proc.). Służba odbywana jest w trzech zasadniczych formach:
służby regularnej – (odpowiednika zasadniczej służby wojskowej). Dla mężczyzn trwa ona trzy lata, a dla kobiet dwa. Od 2000 r. kobiety służą także na stanowiskach przeznaczonych do walki bezpośredniej. Obowiązkowi wojskowemu, zależnie od płci, wieku i posiadanego przeszkolenia nabytego w krajach pochodzenia, podlegają także imigranci. Osobne przepisy regulują zasady służby mniejszości narodowych;
służby stałej (ochotniczej kontraktowej służby zawodowej) – odbywanej na podstawie kontraktów o różnej długości w zależności od funkcji, stanowiska i rodzaju broni. Służbę tę pełni kadra SOI, piloci, marynarze okrętów podwodnych, komandosi, część żołnierzy jednostek zwiadowczych, żołnierze wybranych specjalizacji wojskowych;
służby rezerwowej – opartej na corocznych miesięcznych szkoleniach wojskowych, których obowiązek wygasa po osiągnięciu, zależnie od specjalizacji wojskowej, 43–45 lat. Sama służba w rezerwie kończy się w wieku 49 lat. W razie zagrożenia państwa rezerwiści powoływani są do służby czynnej w jednostkach liniowych i stanowią podstawę rozwinięcia mobilizacyjnego armii. Z reguły odbywają oni ćwiczenia oraz walczą w tych samych zespołach, w jakich odbywali służbę regularną, co tworzy silne więzi międzyludzkie, wpływające pozytywnie na skuteczność bojową. Podobnie działa system wyłaniania oficerów i podoficerów rezerwy spośród przywódców grupy naturalnie ujawniających się w trakcie początkowego szkolenia unitarnego. System mobilizacyjny SOI cechuje wysoka skuteczność i krótkie terminy aktywizacji jednostek, konieczne z uwagi na małą głębię strategiczną kraju, tzn. niewielką odległość od jego granic do żywotnych centrów decydujących o istnieniu państwa.
Wnioski dla Polski
Doświadczenia szwajcarskie i izraelskie są trudne do przeniesienia na grunt Polski. Rzeczpospolita nie dysponuje takimi jak Szwajcaria walorami położenia geograficznego i ukształtowania terytorialnego (Alpy) ani tradycją powszechnego dostępu do broni. Nie ma też opinii publicznej gotowej poprzeć system oparty na poborze powszechnym o skali obciążeń obowiązujących w Szwajcarii lub Izraelu. Nie dysponuje także bronią jądrową. Formalne skopiowanie któregoś z dwóch opisanych systemów byłoby możliwe, ale uzyskanie sprawności teoretycznej systemu szwajcarskiego lub praktycznej izraelskiego, zajęłoby zapewne dziesięciolecia.
Źródło: Gazeta Polska Codziennie
Armia Szwajcarska, choć nie testowana bojowo od 200 lat, często przywoływana jest jako przykład wzorowo zorganizowanego systemu obrony terytorialnej. Armia izraelska zaś w oczywisty sposób zaprzecza tezie o nieprzydatności na współczesnym polu walki żołnierzy pochodzących z poboru.
Odmienne środowiska bezpieczeństwa
Szwajcaria to państwo neutralne. Od czasów wojen napoleońskich nie musiało stawiać czoła obcemu najazdowi. Otoczone jest przez państwa demokratyczne i prawdopodobieństwo agresji któregokolwiek z nich na ów kraj jest bliskie zeru. Jest to zatem państwo funkcjonujące w warunkach nikłego zagrożenia. Izrael – wprost przeciwnie. Otoczony przez wrogów, od chwili swojego powstania stoczył serię zwycięskich wojen, zdobył prestiż regionalnego mocarstwa, a swoje trwanie zawdzięcza własnej przewadze wojskowej nad sąsiadami. Odpowiedź na pytanie o to, dlaczego dwa państwa o tak odmiennych środowiskach bezpieczeństwa wybrały model armii obrony terytorialnej, musi być dwojaka – osobna dla każdego z nich. W wypadku Szwajcarii rozstrzygnęła tradycja, brak ambicji wojskowego wpływania na otoczenie międzynarodowe oraz pozytywne doświadczenie skutecznego odstraszania potencjalnego agresora w okresie obu wojen światowych. Alpejski (sprzyjający obronie) charakter kraju, jego znaczenie jako centrum bankowego, którego zaatakowanie wywołałoby poważną reakcję międzynarodową i ciesząca się prestiżem sprawnej siły bojowej armia, powodowały, że nikt nie próbował go podbić ani nie szukał przez jego terytorium łatwego szlaku do obejścia linii głównego nieprzyjaciela, niczym Niemcy w 1914 r. i 1940 r., wybierający sobie do wymanewrowania Francuzów tereny neutralnej, ale gorzej położonej i słabszej Belgii. W wypadku Izraela zadecydowała bezwzględna potrzeba wojenna – drastyczność przewagi demograficznej nieprzyjaciół i fundamentalny charakter zagrożenia, powszechnie uświadamianego sobie przez obywateli tego państwa, godzących się na ponoszenie poważnych ciężarów wojskowych, gdyż rozumiejących, że w istocie bronią własnego życia.
Szwajcaria
Zasadniczym zadaniem szwajcarskich sił zbrojnych jest odstraszanie, a gdyby to zawiodło – obrona terytorialna. Działają one w warunkach nikłego zagrożenia państwa. Udział żołnierzy szwajcarskich w misjach zagranicznych ma skalę jedynie symboliczną. Od pokoleń brak im doświadczenia bojowego. Szwajcaria wydaje na obronność 6 proc. PKB, ale sprzęt na wyposażeniu jej armii ma już swoje lata.
Armia Szwajcarska oparta jest na obowiązkowej służbie wojskowej mężczyzn w systemie milicyjnym i ochotniczej służbie kobiet. Rejestracja przedpoborowych następuje w roku, w którym kończą 18 lat. Obowiązek wojskowy ustaje zależnie od specjalizacji, stopnia wojskowego i przydziału mobilizacyjnego w wieku od 30 lat (szeregowi, niektórzy podoficerowie, żołnierze bez przydziału), do 50 lat (specjaliści i oficerowie sztabowi). Poborowi w wieku 20 lat powoływani są do odbycia szkolenia zasadniczego. Mężczyźni, którzy nie zostali powołani do ukończenia 25. roku życia, zwolnieni są z poboru, płacą jednak specjalny podatek wojskowy i podlegają przepisom o obronie cywilnej. Szkolenie rekrutów, zależnie od rodzaju wojsk, trwa od 18 do 21 tygodni. Szkolenie rezerwistów obejmuje 6 do 7 kursów doszkalających w sumie od 260 do 600 dni.
Każdy milicjant pozostający w rezerwie zobowiązany jest do odbycia w ciągu roku określonej liczby treningów strzeleckich. Obowiązek ten dopełniany jest poza okresami szkolenia w jednostkach, indywidualnie przez każdego milicjanta w klubach strzeleckich z użyciem jego broni osobistej. Treningi te odnotowywane są w specjalnym osobistym zeszycie strzelań, niczym w uczniowskim „dzienniczku” czy studenckim indeksie.
Przydział wojskowy rezerwistów uzależniony jest od ich wieku. Mężczyźni w wieku 20–32 lat służą w jednostkach pierwszej linii (Auszug), 33–42 lat w Armii Terytorialnej (Landwehr), 43–50 lat w pospolitym ruszeniu (Landsturm). Broń i ekwipunek przechowywane są w domu, a terytorialny system mobilizacji pozwala na osiąganie pełnej gotowości bojowej armii w ciągu 72 godzin. Górzystość kraju sprzyja obronie, wzmacnianej przez rozwinięty system zapór hydroenergetycznych, pozwalających na raptowne zalewanie wybranych obszarów. Liczne podziemne schrony umożliwiają ukrycie ludności, materiałów wojennych i sprzętu. W czasie zimnej wojny Armia Szwajcarska osiągnęła zdolność mobilizacyjną na poziomie 625 tys. żołnierzy, co przy ludności 7,6 mln dawało wskaźnik wydolności mobilizacyjnej 8,2 proc. – wówczas najwyższy w Europie. Obecnie w aktywnej służbie znajduje się ok. 25 tys. żołnierzy. Rocznie szkoli się ok. 38 tys. rekrutów. Po mobilizacji armia ma liczyć 197,5 tys. ludzi (2,59 proc. populacji). Liczba osób odmawiających służby wojskowej wahała się w ostatnich 10 latach od 41 do 110 osób rocznie. W przeprowadzonym w 2013 r. referendum na temat uzawodowienia armii, za utrzymaniem istniejącego systemu opowiedziało się 73 proc. obywateli.
Izrael
Izrael to mocarstwo jądrowe, bez formalnych sojuszy, funkcjonujące w warunkach wysokiego zagrożenia. Siły Obronne Izraela (SOI) nie biorą udziału w misjach ekspedycyjnych, ale mają powszechne doświadczenie bojowe. Wykonują zadania z zakresu odstraszania i obrony terytorialnej oraz służby okupacyjnej na terytoriach z wrogo nastawioną ludnością.
SOI oparte są na powszechnym obowiązku służby wojskowej obywateli powyżej 18. roku życia. Liczą ok. 176,5 tys. w służbie czynnej i ok. 445 tys. rezerwistów (na 7,47 mln ludności – wskaźnik mobilizacyjny 8,31 proc.). Służba odbywana jest w trzech zasadniczych formach:
służby regularnej – (odpowiednika zasadniczej służby wojskowej). Dla mężczyzn trwa ona trzy lata, a dla kobiet dwa. Od 2000 r. kobiety służą także na stanowiskach przeznaczonych do walki bezpośredniej. Obowiązkowi wojskowemu, zależnie od płci, wieku i posiadanego przeszkolenia nabytego w krajach pochodzenia, podlegają także imigranci. Osobne przepisy regulują zasady służby mniejszości narodowych;
służby stałej (ochotniczej kontraktowej służby zawodowej) – odbywanej na podstawie kontraktów o różnej długości w zależności od funkcji, stanowiska i rodzaju broni. Służbę tę pełni kadra SOI, piloci, marynarze okrętów podwodnych, komandosi, część żołnierzy jednostek zwiadowczych, żołnierze wybranych specjalizacji wojskowych;
służby rezerwowej – opartej na corocznych miesięcznych szkoleniach wojskowych, których obowiązek wygasa po osiągnięciu, zależnie od specjalizacji wojskowej, 43–45 lat. Sama służba w rezerwie kończy się w wieku 49 lat. W razie zagrożenia państwa rezerwiści powoływani są do służby czynnej w jednostkach liniowych i stanowią podstawę rozwinięcia mobilizacyjnego armii. Z reguły odbywają oni ćwiczenia oraz walczą w tych samych zespołach, w jakich odbywali służbę regularną, co tworzy silne więzi międzyludzkie, wpływające pozytywnie na skuteczność bojową. Podobnie działa system wyłaniania oficerów i podoficerów rezerwy spośród przywódców grupy naturalnie ujawniających się w trakcie początkowego szkolenia unitarnego. System mobilizacyjny SOI cechuje wysoka skuteczność i krótkie terminy aktywizacji jednostek, konieczne z uwagi na małą głębię strategiczną kraju, tzn. niewielką odległość od jego granic do żywotnych centrów decydujących o istnieniu państwa.
Wnioski dla Polski
Doświadczenia szwajcarskie i izraelskie są trudne do przeniesienia na grunt Polski. Rzeczpospolita nie dysponuje takimi jak Szwajcaria walorami położenia geograficznego i ukształtowania terytorialnego (Alpy) ani tradycją powszechnego dostępu do broni. Nie ma też opinii publicznej gotowej poprzeć system oparty na poborze powszechnym o skali obciążeń obowiązujących w Szwajcarii lub Izraelu. Nie dysponuje także bronią jądrową. Formalne skopiowanie któregoś z dwóch opisanych systemów byłoby możliwe, ale uzyskanie sprawności teoretycznej systemu szwajcarskiego lub praktycznej izraelskiego, zajęłoby zapewne dziesięciolecia.
Źródło: Gazeta Polska Codziennie
Niezależna TOP
