Józef Bandzo ps. Jastrząb 1923–2016
Żołnierz 3. i 5. Wileńskiej Brygady AK, uczestnik operacji „Ostra Brama” i wielu akcji podziemia antykomunistycznego.
Józef Bandzo w lipcu 1942 r. został zaprzysiężony w szeregi Armii Krajowej. W październiku 1943 r. wstąpił do 3. Wileńskiej Brygady AK. Uczestniczył m.in. w operacji „Ostra Brama”. Po wojnie uniknął aresztowania przez NKWD i dołączył do 5. Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”.
Po rozwiązaniu brygady we wrześniu 1945 r. przeszedł do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W 1946 ponownie wrócił pod komendę mjr. „Łupaszki”, który uważał go za jednego z najbliższych i najbardziej zaufanych żołnierzy.
W lutym 1947 r. ujawnił się podczas ogłoszonej przez warszawski rząd amnestii. Aresztowany pod zarzutem przestępstw gospodarczych został w latach 60-tych XX wieku skazany na dożywocie. W 1976 r. wypuszczono go na wolność, ale był przez wiele lat inwigilowany i prześladowany.
Był osobą o nieprzeciętnej inteligencji, wyjątkowo ciepły i pełny człowieczeństwa. Do najbardziej znanych akcji Józefa Bandzo należy szturm na Murowaną Oszmiankę na Wileńczyźnie, gdzie został ciężko ranny. Była to największa bitwa partyzancka przed akcją „Burza”, w której brało udział 1,5 tys. żołnierzy. Brał udział w sławetnym rajdzie z 19 maja 1946 roku, kiedy szwadron porucznika Zdzisława Badochy „Żelaznego” rozbił siedem posterunków Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa. W jednej z tych akcji brał udział Bandzo, będący w przybocznej osłonie majora „Łupaszki”.
– mówił prof. dr hab. Piotr Niwiński.
Wspaniały człowiek, do końca zachowywał wileńską pogodę ducha i skromność. Mimo że był dzielnym żołnierzem, nigdy nie przechwalał się swoimi zasługami z okresu walk o niepodległość Polski. 21 października zamierzaliśmy wspólnie obchodzić jego 93. urodziny, niestety zmarł
– powiedział podczas pogrzebu Arkadiusz Gołębiewski, dyrektor i pomysłodawca Festiwalu Filmowego Niepokorni Niezłomni Wyklęci.
Józef Bandzo był częstym gościem Festiwalu, uwielbiał spotkania z młodzieżą, był niezwykle bezpośredni i skromny, prosił, żeby mówić do niego Józio.
Źródło: niezalezna.pl, ipn.gov.pl, festiwalnnw.pl
