Eksperci oszacowali, ile zajmie odbudowa katedry Notre Dame. „Czas całego pokolenia”
Konserwatorzy zabytków nie mają najmniejszych wątpliwości, że pożar katedry Notre Dame można porównać jedynie ze zniszczeniami wojennymi. Ze wstępnych szacunków wynika, że odbudowa historycznej katedry zajmie czas co najmniej całemu pokoleniu.
Choć media na całym świecie koncentrują się jeszcze na pożarze katedry Notre Dame w Paryżu, już pojawiają się pierwsze głosy ekspertów, którzy próbują oszacować, jak długo może zająć odbudowa świątyni. Na razie pełna skala zniszczeń nie jest jeszcze znana, a konstruktorzy muszą zdecydować, czy w obecnych warunkach w ogóle można wejść do środka katedry.
Przecież sklepienia są nadpalone i częściowo zniszczone, więc - póki co – zasadniczo nawet strażacy tam się nie przedostają. Podobnie było rok temu podczas pożaru katedry w Gorzowie Wielkopolskim, tam spłonęła tylko wieża, ale tak ogromnymi masami wody została zalana cała ceramiczna struktura budowli, tyle wody poszło w ściany, w sklepienia, że liczono się z tym, iż ocalałe elementy mogą runąć. I jeśli w środku byliby ludzie, doszłoby po pożarze do prawdziwej tragedii. A zatem i w przypadku katedry Notre Dame, dopóki służby inżynierskie, strażackie, nadzór budowlany nie ocenią stanu konstrukcji i nie dopuszczą do wymiennej obecności ekip w środku świątyni, to w zasadzie można ocenić tylko ogólny rozmiar zniszczeń.
- wyjaśnia Marcin Kozarzewski, specjalista w zakresie konserwacji malarstwa i rzeźby polichromowanej, wykładowca na Wydziale Konserwacji warszawskiej ASP i Studiach Podyplomowych na Wydziale Architektury PW.
Ekspert podsumowuje skalę zniszczeń, widocznych z zewnątrz świątyni.
Runęła sygnaturka rozbijając sklepienia i doszczętnie spłonęła drewniana więźba dachowa. Konstrukcja nad chórem została wzniesiona w XII i XIII wieku! Ogień jest straszny nie tylko dla konstrukcji z drewna, które przestały istnieć. Konstrukcje stalowe czy kamienne, nawet jeśli przetrwały pożar, również są zagrożone. Stalowe elementy ulegają odkształceniom pod wpływem ogromnych temperatur. Dlatego obecnie nawet zabytkowe stalowe konstrukcje maluje się farbami zabezpieczającymi przed ogniem, temperaturą. Niestety konstrukcje kamienne także nie są w pełni wytrzymałe na ogień. Wapno, normalnie stosowane do budowania, to nic innego jak wypalony kamień wapienny. W skrócie od strony chemicznej to tak wygląda: jeżeli kamień, w którym lepiszczem jest węglan wapnia ulegnie przepaleniu, to powstaje z niego wapno palone, które podczas akcji gaszenia pożaru reaguje z wodą i się lasuje, tworząc nomen omen wapno gaszone. Zamiast twardego kamienia mamy ciasto wapienne. Wytrzymałość mechaniczna takiego kamienia jest żadna. I jeśli cieszymy się, że fragmenty kamiennej konstrukcji katedry stają, to niestety nie znaczy, że się ostaną.
- wyjaśnia konserwator zabytków.
Odnosząc się jeszcze do skali zniszczeń ekspert zwraca uwagę, że wszystkie fragmenty budowli, które były objęte długotrwałym działaniem ognia, zapewne trzeba będzie zdemontować. Jednocześnie Marcin Kozarzewski zwraca uwagę, że rozgrzane ogniem powietrze idzie do góry, a zatem niższe fragmenty budowli mają szanse ocaleć. Są na to dziesiątki przykładów w historii.
Struktura budowlana to jedna kwestia; jeśli chodzi o restaurację katedry Notre Dame, to przywrócenie kształtu budowli, odbudowa dachu, więźby, połaci dachowych, sklepienia, wieży są możliwe. Nie będzie to oryginalna budowla, ale podobna, najważniejsze, że możliwa do zrekonstruowania. Jeśli chodzi natomiast o dzieła sztuki - witraże, rzeźby, obrazy, cenne przedmioty - jest to strata niepowetowana. Można naturalnie zrobić kopie, repliki, ale nie będą miały przecież waloru oryginału. Sama budowla lepiej się broni, jeśli chodzi o samą formę, kształt.
- wyjaśnia ekspert.
Okazuje się, że kwestia rekonstrukcji w przypadku zabytku tej rangi, jakim jest katedra Notre Dame nie jest wbrew pozorom tak oczywista.
Problem jest natury doktrynalnej, konserwatorskiej: jak do tego podejść? W rozmaitych dokumentach, jak np. w Karcie Ateńskiej czy w jej kontynuacji z 1964 r. Karcie Weneckiej, którą ze strony polskiej podpisał prof. Jan Zachwatowicz, zostały określone zasady konserwacji i restauracji zabytków architektury. Mówi się tam, że w zasadzie rekonstrukcji nie powinno się przeprowadzać. Życie jednak pokazuje, że rekonstrukcje są powszechnie stosowane, nawet w przypadkach, kiedy istnieją wątpliwości, co do formy, którą się odtwarza. Przypuszczam, że w przypadku katedry Notre Dame - która jest zabytkiem znanym, mającym bogatą dokumentację wszelkiego typu: inwentaryzacyjną, fotograficzną, katalogową, naukową - materiału bazowego do wykonywania prac restauratorskich będzie bardzo dużo. Pod względem technicznym elementy budowlane da się odtworzyć. Natomiast dzieła sztuki, które płoną, giną ostatecznie. To co się stało z katedrą Notre Dame to kataklizm porównywalny ze zniszczeniami wojennymi, z losem, jaki np. spotkał w czasie wojny katedrę w Bolonii.
- tłumaczy ekspert.
Pytany wprost o to, jak długo trzeba będzie czekać na odbudowę katedry Notre Dame, Kozarzewski odpowiada:
Zapewne przebiegnie ona w krótszym czasie. Stosunkowo szybko odbuduje się, przy zastosowaniu nowoczesnej technologii, więźbę dachu i forma całej budowli zostanie odtworzona. Wnętrze jednak wymagać będzie żmudnych, czasochłonnych prac restauracyjnych, „dopowiedzeń” rekonstrukcyjnych. I choć na tę odbudowę będzie sporo pieniędzy, zaangażują się w nią zapewne międzynarodowe firmy, znajdą się światowi sponsorzy, to i tak najprawdopodobniej zajmie to czas całemu pokoleniu.
- wyjaśnia konserwator zabytków Marcin Kozarzewski.
Źródło: niezalezna.pl, PAP
