Napoje energetyzujące stały się powszechne w naszym codziennym życiu, dostępne zarówno w supermarketach, jak i lokalnych sklepach. Pomimo ich popularności ze względu na działanie pobudzające, warto zastanowić się, czy naprawdę są korzystne dla zdrowia. Okazuje się, że napoje energetyzujące mogą wpływać niekorzystnie. Zazwyczaj zawierają dużo cukru i kofeiny, co może przyczynić się do różnych problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, choroby serca czy cukrzyca. Co więcej, te produkty są często skierowane także do dzieci i młodzieży, co stawia ich zdrowie w szczególnie narażonej pozycji wobec skutków spożycia tego typu napojów. Czy energetyki szkodzą? Jaki mają wpływ na nasz organizm?
Energetyki to specjalne napoje, znane również jako napoje energetyczne, które zostały stworzone w celu zapewnienia działania pobudzającego. Zazwyczaj składają się z różnych składników, takich jak kofeina, tauryna, guarana oraz dodatków. Głównym celem tych napojów jest dostarczanie energii i pobudzenie organizmu, co może być przydatne w sytuacjach wymagających dodatkowej aktywności fizycznej lub umysłowej. Niemniej jednak, warto zwrócić uwagę na skład i ilość spożywanych energetyków, ponieważ nadmierne spożycie może prowadzić do niepożądanych skutków zdrowotnych.
W skład napojów energetyzujących wchodzą takie składniki, jak:
• kofeina,
• tauryna,
• inozytol,
• cukry proste,
• witaminy z grupy B,
• substancje aromatyzujące,
• dwutlenek węgla,
• substancje konserwujące
• regulatory kwasowości.
Wartość energetyczna napojów energetyzujących wynosi około 45 kcal/100 ml, a zawartość cukrów prostych około 10 g/100 ml napoju. W Polsce zawartość kofeiny w napojach energetycznych wynosi najczęściej 80 mg/250 ml, tauryny – w granicach 500–1000 mg/250 ml.
Same te substancje nie są niezdrowe dla naszego organizmu, jednak ryzyko dla zdrowia mogą stwarzać proporcje, w jakich zostały skomponowane. Kofeina ma zarówno korzystny, jak i negatywny wpływ na organizm człowieka, a efekt zależy od spożytej dawki, wrażliwości organizmu, stanu zdrowia oraz wieku
Ich zadaniem jest:
• pobudzenie organizmu do aktywności,
• przeciwdziałanie zmęczeniu,
• poprawa koncentracji,
• polepszenie nastroju,
• zwiększenie wydolności,
• przyspieszenie metabolizmu,
• dostarczenia energii po krótkotrwałym i bardzo intensywnym wysiłku fizycznym.
Dorośli, którzy nie mają żadnych problemów zdrowotnych, z reguły powinni odczuwać pozytywne działanie kofeiny, jednak w przypadku dziecięcego, rozwijającego się organizmu, mogą wystąpić różnego rodzaju skutki uboczne po spożyciu energetyka. Przyjmowanie zbyt dużych ilości substancji pobudzających może spowodować:
• wzrost ciśnienia krwi,
• przyspieszenie akcji serca,
• niepokój i stany lękowe,
• problemy z zasypianiem i ogólne pogorszenie jakości snu,
• zaburzenia koordynacji ruchowej,
• nieprawidłowości w procesie tworzenia kości u dzieci i młodzieży (kofeina zaburza gospodarkę wapniową),
• nudności, wymioty i dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
• zaburzenia rozwoju układu nerwowego u nieletnich.
Ciekawym aspektem jest, że lekarze zwracają uwagę nie tylko na objawy wynikające z wysokiej zawartości kofeiny w napojach energetycznych. Często spożywane napoje tego typu dostarczają organizmowi znacznych ilości cukrów, najczęściej w postaci cukru białego, syropu glukozowego lub syropu glukozowo-fruktozowego, charakteryzujących się wysoką kalorycznością. To z kolei może przyczynić się do nadwagi oraz zwiększać ryzyko chorób związanych z nadmierną masą ciała, takich jak otyłość, insulinooporność czy cukrzyca typu II. Ponadto, ważne jest zdawanie sobie sprawy z negatywnego wpływu prostych cukrów na stan szkliwa zębów.
Specjaliści alarmują, że spożywanie napojów energetycznych może znacząco zaszkodzić zdrowiu dzieci i młodzieży. Warto podkreślić, że tego typu produkty powinny być sięgane wyłącznie przez dorosłych, a to tylko w sytuacjach awaryjnych, gdy konieczne jest dodatkowe dostarczenie energii.
Składniki zawarte w napojach energetycznych mogą mieć bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie dzieci. Kofeina stanowi podstawowy składnik tych napojów, nie jest przy tym zalecana w diecie dzieci, gdyż ma działanie psychoaktywne. Wzrost jej spożycia przez dzieci może powodować zmiany nastroju, rozdrażnienie, niepokój, a spożycie dużych ilości (5 mg/kg masy ciała/dobę) powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Ponadto kofeina negatywnie wpływa na gospodarkę wapniową, co może powodować zaburzenia w procesie tworzenia kości. Duże spożycie kofeiny może również wpływać na długość i jakość snu dzieci.
Ocena szkodliwości energetyków jest trudna, gdyż nieznane są dokładnie długoterminowe skutki ich spożycia. W związku z tym nie można jednoznacznie stwierdzić, czy napoje energetyczne są szkodliwe, ale istnieje ryzyko poważnego wpływu na zdrowie. Osoby szczególnie narażone na zagrożenia związane z energetykami to dzieci i młodzież. Aby minimalizować te ryzyka, zaleca się wybieranie zdrowszych alternatyw dla napojów energetycznych. Ważne jest, aby pamiętać, że okazjonalne spożycie tego typu napojów nie powinno prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Podobnie jak w przypadku wielu innych produktów, kluczowe jest unikanie nadmiernego spożycia, aby zminimalizować potencjalne ryzyko.