Wieszanie zdrajców
Na wieść o tym, że lud Wilna, a potem Warszawy, wiesza arystokratów, zgroza ogarnęła europejskie dwory. Oto w 1794 roku sprawdzał się trwający już prawie pięć lat koszmar monarchów i warstw panujących: rewolucyjna zaraza rozlała się z Francji na inne państwa. Nie chciano dostrzec podstawowej różnicy: ślepa furia Francuzów kierowała się pod dowolnym pretekstem przeciwko wszystkim. Sprawiedliwy gniew Polaków wymierzony był w konkretnych ludzi mających na sumieniu najgorsze zbrodnie: sprzedawanie wartości za moskiewskie i pruskie złoto, zdradę państwa, Ojczyzny i Narodu.
Kwietniowe wileńskie, a potem majowe i czerwcowe warszawskie wieszania zdrajców to dramatyczny przejaw zawiedzionych nadziei na ratunek, to silniejsza od zasad i przykazań chęć wywarcia pomsty, to ostatni przejaw suwerennej woli narodu, który od ćwierćwiecza „oświecone” monarchie traktują jak mieszkańców „stepu nieogrodzonego” i mając w pogardzie rzekome ideały tego stulecia, zagarniają w niewolę. Przed przebudzonym i na nowo zdefiniowanym narodem polskim właśnie zamykały się możliwe przyszłości, poza tą jedną, wiodącą przez klęskę pod Maciejowicami, przez mściwą rzeź niewinnej ludności Pragi, do ziszczenia proroczych (choć apokryficznych) słów Kościuszki: „Finis Poloniae” (Koniec Polski!).
…na tortach dał napis „Wiwat Katarzyna”
„Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta. Badania historyczne ze stanowiska ekonomicznego i administracyjnego” – to potężne, sześciotomowe dzieło Tadeusza Korzona, jednego z najwybitniejszych polskich historyków epoki rozbiorowej. Osobny rozdział poświęcił Korzon „stosunkom pieniężnym” króla. Przeanalizowawszy dostępne zapisy, Korzon wyrobił sobie o monarsze następującą opinię: „Stanisław August nosił w głębi swej duszy moralną zgniliznę, której wstrętność i nieuleczalność stanie w całej grozie dopiero przy zestawieniu wszystkich stron jego życia prywatnego i publicznego”. Nawet przy najlepszej woli nie da się zbilansować elitarnych „obiadów czwartkowych” z braniem pieniędzy od Katarzyny II, z której to hojnych dotacji opłacał Poniatowski oddziały armii królewskiej zwalczające konfederację barską. I choćby pod niebiosa wynosiło się udział króla w przygotowaniu Ustawy Rządowej uchwalonej 3 maja 1791 roku, to ten „grzech” wobec carycy i sponsorki zmazał król pośpiesznie, gdy wbrew zdaniu doradców i woli narodu przystąpił do konfederacji targowickiej i wydał kraj na łup wojsk moskiewskich oraz zdrajców rodzimego chowu. Na działania prowadzące do drugiego rozbioru król wziął od rosyjskiego posła nadzwyczajnego Jacoba Sieversa ponad milion złotych. Tak więc „płatny służalec” (to też określenie Korzona) Poniatowski był tym, który najwięcej zarobił na II rozbiorze.
Kraj zalał Moskal
Po tchórzliwym przyłączeniu się króla do Targowicy, po zdradzie fałszywego sojusznika pruskiego, niemal cały kraj zajęły wojska obu chciwych łupieżców: Prus i Rosji. Szukali emigranci pomajowi wsparcia zagranicznego. Z żadnym rezultatem, bo w najlepszym wypadku otrzymywali słowa współczucia raczej niż otuchy. Pozostało szukać sił własnych: nastroje patriotyczne narastające od czasu Konstytucji 3 Maja, dawały nadzieje na zryw ogólnonarodowy. Jakoż w zawiązywanych w roku 1793 spiskach i sprzysiężeniach udział brali przedstawiciele wszystkich stanów od arystokracji po mieszczaństwo i pospólstwo miejskie, a emisariusze docierający do ludu wiejskiego spotykali się z deklaracjami udziału chłopów w walce o Ojczyznę. Sygnał do powstania dała 12 marca 1974 r. brygada gen. Antoniego Madalińskiego, 24 dnia tego miesiąca Tadeusz Kościuszko na krakowskim Rynku ogłosił się Naczelnikiem i niezwłocznie ruszył w pole. 4 kwietnia pod Racławicami zaatakował kolumnę rosyjską generała Tormasowa. Na polu bitwy legło tysiąc Moskali. Oczy kraju zwróciły się teraz na Warszawę...
Cały artykuł prof. Tomasza Panfila można przeczytać w tygodniku GP.
Źródło: tygodnik GP
Wczytuję ocenę...
