To był odważny głos człowieka wolnego, żyjącego w systemie komunistycznym. Śpiewał bardzo osobiste piosenki, oparte na prawdzie, szczere do bólu i w kontrze do ówczesnego języka partyjnej propagandy.
Jan Krzysztof Kelus to socjolog, znany ze swojej niezależnej twórczości. Autor i wykonawca ballad i protest songów oddających nastroje lat 60., 70. i 80. XX w., który za swoją działalność był więziony na Rakowieckiej i internowany w stanie wojennym na Białołęce. W czasach wolności został uhonorowany Orderem Orła Białego.
Na spotkaniu podczas festiwalu NNW Jan Krzysztof Kelus został zapytany przez Lecha Makowieckiego o to, czy nie chciałby znowu czegoś zaśpiewać, napisać czy skomentować. – Jest to niemożliwe, to jakby znowu cofnąć czas albo zrobić coś zupełnie niemożliwego. To jest coś niezwykle rzadkiego i wspaniałego, że udało mi się przy tak mizernych wokalnych zdolnościach, bo przecież mam żaden głos, przy kompletnie prymitywnym graniu na gitarze, bo to jest przecież rozpacz, że znalazłem taką formę. Ta forma, która była bezczelna, zdecydowała – mówił skromnie Kelus.
Kelus w swojej dalszej wypowiedzi zdefiniował społeczeństwo lat 70. i 80., w którym wówczas żył i tworzył. – Ono było zdeprawowane strachem, przerażeniem, gdzie ludzie najdzielniejsi, za swoją dzielność w okupacji ponosili ostateczne ceny i mieli zmarnowane życie. To była lekcja strachu. Przecież komuna była już wtedy bezzębna, już nie gryzła, ona tylko pluła, ale ludzie w dalszym ciągu bali się wolnego druku. Bali się panicznie. Mieli absurdalne wyobrażenie o inwigilacji i metodach bezpieki, a one były przecenione – mówił twórca ballad wydawanych poza oficjalnym obiegiem.
Kelus wspominał, dlaczego zaczął swoje piosenki nagrywać na kasety i sprzedawać niezależnie niezależnym od władzy. Inspiracją był koncert Jacka Kleyffa, artysty z kabaretu Salon Niezależnych, u państwa Walendowskich, którzy tworzyli u siebie w domu przestrzeń do spotkań poza cenzurą. Kelus dowiedział się, że z grupy uczestników tego koncertu tylko dwie osoby nagrywały go na magnetofon, a on chciał, aby jego twórczość docierała znacznie szerzej, więc zaczął sam nagrywać i sprzedawać kasety ze swoją twórczością. – Rzecz się sprawdziła i była nośna – podsumował tę twórczą przedsiębiorczość Kelus.
Poeta i pieśniarz ze swoją małżonką Urszulą od kilkudziesięciu lat, znalazłszy swój wymiar szczęścia, mieszkają na wsi i hodują pszczoły.
Nagrody 17. Festiwalu Filmowego NNW
Konkurs Dokumentów Polskich
Złoty Opornik: NIĆ NADZIEI, reż. Maciej Fijałkowski
Wyróżnienia: WYKONAŁ ŻOŁNIERZ POLSKI, reż. Tadeusz Śmiarowski; ŻYCIE JEST… PIĘKNE?, reż. Paweł Jankowski; WARCHOŁY reż. Sławomir Koehler
Międzynarodowy Konkurs Filmów Fabularnych
Nagroda główna: CITY OF WIND (MIASTO WIATRU), reż. Lkhagvadulam Purev-Ochir (prod. Mongolia, Francja, Portugalia, Niemcy, Holandia, Katar 2023)
Wyróżnienia: CABRINI, reż. Alejandro Monteverde (USA 2020); THE GAME, reż. Péter Fazakas (Węgry 2022); TRIUMF SERCA, reż. Anthony D’Ambrosio (Polska, USA 2025)
Międzynarodowy Konkurs Filmów Dokumentalnych
Nagroda główna: THIS JUNGLE LIFE, reż. David Fedele, Abubakr Ali (Australia, Maroko, Sudan 2024)
Wyróżnienia: PLAN PETERA, reż. Grzegorz Pacek; COLORADA, reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska; KRAWIEC PREZYDENTÓW, reż. Rick Minnich
Konkurs Reportaży Radiowych
Nagroda główna: NAJDŁUŻSZY MARSZ, reż. Kamil Hypki
Wyróżnienia: BACHLEDÓWKA PRYMASA, reż. Monika Chrobak; PACYFIKACJA W KWIDZYNIE. AKT OSKARŻENIA PO CZTERECH DEKADACH, reż. Marzena Bakowska-Olszowy; JEDEN LOS, reż. Joanna Sikora
Nagroda Filmowa im. Janusza Krupskiego, przyznawana „za odwagę i trud poszukiwania i przedstawiania tematów i postaci niepokornych, niezłomnych, wyklętych”
Nagroda: RACHWAŁOWA, reż. Paulina Ibek
Wyróżnienia: LISTY NADZIEI, reż. Piotr Zarębski; POPIEŁUSZKO. TESTAMENT WOLNOŚCI, reż. Jakub Klebb i Piotr Piotrowski
Nagroda KRRiT
Nagroda: POWSTANIEC. HISTORIA LEONA PRAUZIŃSKIEGO, reż. Anna Piasek-Bosacka
Wyróżnienie: POD TYM ZNAKIEM ZWYCIĘŻYSZ, reż. Konrad Starczewski, Karol Litwin
Nagroda Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia
1968 – REKONSTRUKCJA MIŁOŚCI, reż. György Lukácsy, Anikó Mária (Węgry 2023)
TRZY ŚMIERCI MERIANA COOPERA, reż. Rafał Salata
