Polska ma wreszcie w swych zbiorach pierwsze dzieło Rafaela
Rysunek ukazujący rycerza odzianego w strój antycznego wojownika to pierwsze dzieło Rafaela w polskich zbiorach muzealnych od czasu zaginięcia „Portretu młodzieńca” podczas II wojny światowej. Zakupiony został do kolekcji Zamku Królewskiego w Warszawie. Tak unikatowe dzieło światowej klasy w polskich zbiorach to prawdziwa sensacja. To także szczególny powód, aby zorganizować pierwszą w Polsce i w Zamku wystawę poświęconą Rafaelowi oraz współpracującym z nim artystom w kooperacji z prestiżowymi zagranicznymi instytucjami muzealnymi.
Mężczyzna na rysunku przedstawiony został z profilu, z wyciągniętą prawą ręką, w której trzyma miecz. Na głowie ma hełm typu attic, a pod lewym ramieniem tarczę typu rotella. Prawdopodobnie artysta ukazał legendarnego rzymskiego bohatera – Gajusza Mucjusza Scewolę, który włożył rękę do ognia, by pokazać, że nie lęka się tortur ani śmierci. Jego historia została opisana przez Tytusa Liwiusza w słynnych rocznikach „Dzieje Rzymu od założenia miasta”. Z kolei inna hipoteza mówi, że może to być rysunek posągu Marsa, pochodzący ze świątyni na Kapitolu w II w. n.e.
Rafael naszkicował ten portret piórem i brązowym tuszem na papierze żeberkowym. Kompozycja ma formę statyczną, uwagę przyciąga swobodna, spontaniczna, a jednocześnie bezbłędna kreska. To raczej spontaniczny szkic, przeniesiona na papier pierwsza twórcza myśl, czyli primo pensiero. Widać tu doskonałe umiejętności rysunkowe renesansowego mistrza, którego już za życia okrzyknięto geniuszem.
Kompozycja powstała najprawdopodobniej podczas drugiego etapu pobytu artysty we Florencji lub na samym początku jego pracy w Rzymie (około 1506-1509). Był to czas, w którym styl Rafaela dynamicznie ewoluował. Mistrz coraz rzadziej sięgał wtedy po stylus na rzecz pióra, dzięki któremu jego kreska stała się lżejsza i bardziej swobodna.
Rysunek został zakupiony do zbiorów Zamku Królewskiego na rynku antykwarycznym w Wielkiej Brytanii w grudniu 2023 roku. W XIX wieku szkic znajdował się w kolekcji Giuseppe Vallardiego w Mediolanie. W 2019 roku został nabyty przez prywatnego kolekcjonera na licytacji w domu aukcyjnym Sotheby’s w Nowym Jorku.
Pokazy Rafaela zawsze wzbudzają wielkie emocje, jednak wystawa w Zamku, która była planowana jeszcze przed kupnem rysunku, będzie wydarzeniem w Polsce bezprecedensowym. Po raz pierwszy w historii będzie można zobaczyć tak wiele dzieł tego artysty – zarówno obrazów olejnych, jak i rysunków, wypożyczonych z najbardziej znaczących światowych muzeów. Wśród eksponowanych obiektów znajdzie się również zakupiony niedawno do zamkowej kolekcji jedyny w polskich zbiorach rysunek autorstwa Rafaela.
– podsumowuje Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie.
Jesienią w Zamku Królewskim w Warszawie odbędzie się pierwsza w Polsce wystawa dzieł Rafaela, a także współpracujących z mistrzem artystów tej klasy co Pietro Perugino czy Giulio Romano. Zanim to jednak nastąpi, publiczność w dniach 12-17 marca może podziwiać rysunek Rafaela na pokazie w Galerii Arcydzieł na parterze Zamku. Ze względu na fakt, że dzieła sztuki wykonywane na podłożu papierowym są jednymi z najdelikatniejszych obiektów muzealnych, szczególnie narażonymi na szkodliwy wpływ światła, rysunek będzie obecnie pokazywany tylko przez tydzień, aby umożliwić dłuższą i bezpieczną ekspozycję na jesiennej wystawie.
Źródło: zamek-krolewski.pl
