Diagnostyka raka piersi. Polska na końcu rankingu w UE

• W Polsce rak piersi wykrywany jest we wczesnych stadiach tylko u 41 proc. pacjentek, podczas gdy średnia unijna to 51 proc.
• Śmiertelność Polek z rakiem piersi jest wyższa niż średnia w UE.
• Eksperci zwracają również uwagę na konieczność usprawnienia działań diagnostycznych - tak, by każda pacjentka z rakiem piersi miała zapewnioną kompleksową diagnostykę w ciągu 7 tygodni od momentu zgłoszenia.

Polska na szarym końcu

W kontekście odsetka kobiet biorących udział w przesiewowych badaniach mammograficznych dotyczących raka piersi, Polska zajmuje siódme miejsce od końca w Unii Europejskiej, informują eksperci z Eksperci z Koalicji Wspólnie dla Zdrowia Kobiet w swoim dokumencie „Rekomendacje zmian w opiece nad pacjentkami z rakiem piersi”.

W 2019 roku tylko 54 proc. uprawnionych kobiet skorzystało z mammografii, podczas gdy średnia unijna sięgnęła 66 proc. Dodatkowo, pandemia negatywnie wpłynęła na te statystyki, przyczyniając się do 11-procentowego spadku odsetka diagnoz raka piersi w Polsce w 2020 roku.

Eksperci alarmują, że taki trend może prowadzić do coraz częstszego diagnozowania nowotworu na bardziej zaawansowanym etapie w najbliższych latach. W dokumencie rekomendacyjnym, stworzonym przez organizacje pacjentów, takie jak Polskie Amazonki Ruch Społeczny, Fundacja OnkoCafe Razem Lepiej, Fundacja OmeaLife, przy współpracy z Izbą Gospodarczą „Farmacja Polska”, pod merytoryczną opieką dr Katarzyny Pogody z Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii – Polskiego Instytutu Badawczego w Warszawie, zalecają działania mające na celu podwojenie liczby kobiet przystępujących do badań przesiewowych.

Rak piersi zbiera żniwo

Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów z 2020 roku, w Polsce rak piersi dotknął 17,5 tys. kobiet, co zaowocowało zgonem 7,5 tys. z nich. Dr Paweł Koczkodaj, zastępca kierownika Zakładu Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów w Narodowym Instytucie Onkologii, zauważa, że dane te są w pewnym stopniu zakłócone przez pandemię, co sprawia, że prognozy na kolejne lata są niepewne. Obecnie rak piersi jest drugą przyczyną zgonów z powodu nowotworów w Polsce wśród kobiet, tuż po raku płuc.

Aby odwrócić tendencję rosnącej umieralności Polek z powodu raka piersi i osiągnąć wskaźnik pięcioletnich przeżyć na poziomie krajów UE, eksperci proponują szereg działań. 

Wśród działań przyczyniających się do zwiększenia ilości badań przesiewowych są m.in.:

• Wprowadzenie dla młodych kobiet nieobjętych programem mammografii przesiewowej (tj. poniżej 45. roku życia) automatycznych skierowań na badanie USG piersi.
• Możliwość wystawiania skierowania na USG piersi lub na mammografię przez lekarzy POZ, podobnie jak przez ginekologów.
• Zmiany w systemie zaproszeń na badania przesiewowe - zaproszenia powinny być spersonalizowane i wysyłane wielokrotnie, aż do skutku.
• Wprowadzenie motywacji dla pracowników ochrony zdrowia, aby zachęcali pacjentki do badań profilaktycznych.
• Lepsze motywowanie kobiet do wykonania badań przesiewowych oraz zmiana w zakresie sposobu prowadzenia edukacji – z komunikatów negatywnych, które wywołują niepokój, na komunikaty pozytywne, np. że nowotwór wcześnie wykryty jest możliwy do wyleczenia.

Dlaczego profilaktyka raka piersi jest taka ważna?

Jednym z kluczowych elementów jest zwiększenie liczby kobiet przystępujących do badań przesiewowych. Aktualnie, zaledwie 36 proc. uprawnionych kobiet skorzystało z mammografii do listopada 2023 roku, co zdaniem ginekologa-położnika dr. Artura Prusaczyka jest niewystarczające, gdyż aby uzyskać efekt populacyjny tych badań, należy przekroczyć poziom 70 proc.

Na dzień 1 listopada 2023 r. 36 proc. uprawnionych kobiet skorzystało z mammografii. W Polsce nigdy tak naprawdę nie udało nam się przekroczyć 40 proc., a z analiz wynika, że aby uzyskać efekt populacyjny tych badań, tj. zmniejszenie śmiertelności z powodu raka piersi, powinniśmy przekroczyć 70 proc. W Polsce profilaktyka raka piersi jest tylko częściowo zorganizowana, a rak naprawdę pacjentki trafiają na badania przesiewowe przez przypadek. Trzeba zatrudnić do tego menadżerów i profesjonalistów, bo lekarze nie powinni się tym zajmować

– mówi ginekolog-położnik dr Artur Prusaczyk, wiceprezes Centrum Medyczno-Diagnostycznego w Siedlcach.

Eksperci zwracają uwagę, że wiele pacjentek trafia na badania przesiewowe przypadkowo. Konieczne jest zatrudnienie menadżerów i profesjonalistów do zarządzania tym obszarem, zwolnienie lekarzy z tej roli oraz wprowadzenie automatycznych skierowań na badanie USG piersi dla młodych kobiet. W rekomendacjach eksperci zwracają uwagę na personalizowane i wielokrotne zaproszenia do badań, wykorzystując różne środki komunikacji, takie jak SMS, Internetowe Konto Pacjenta czy współpracę z partnerami zewnętrznymi.

Onkolodzy natomiast podkreślają potrzebę zmian w zakresie przeprowadzania badań patomorfologicznych i genetycznych oraz skrócenia czasu oczekiwania na kompleksową diagnostykę od momentu zgłoszenia pacjentki. Autorzy rekomendacji podkreślają znaczenie zaangażowania lekarzy POZ i innych specjalności w monitorowanie stanu zdrowia pacjentek po wyleczeniu raka piersi. W tym kontekście zwracają uwagę na konieczność stworzenia oficjalnej listy wyspecjalizowanych ośrodków leczenia raka piersi, tzw. Breast Cancer Units, aby pacjenci mieli świadomość, gdzie mogą otrzymać najlepszą opiekę.

TOP 4 rekomendacje dot. leczenia raka piersi:

• Wprowadzenie koordynatora oraz asystenta medycznego do każdej placówki onkologicznej.
• Stworzenie oficjalnej listy ośrodków wyspecjalizowanych w leczeniu raka piersi, tzw. Breast Cancer Units.
• Udostępnienie chorym na raka piersi nowoczesnych terapii - rekomendowanych przed towarzystwa naukowe - maksymalnie do dwóch lat od momentu zarejestrowania leku przez Europejska Agencję Leków (EMA).
• Zaangażowanie lekarzy POZ i innych specjalności w monitorowanie stanu zdrowia pacjentek po wyleczeniu raka piersi.

Rekomendacje eksperckie kładą również nacisk na dostępność nowoczesnych terapii dla chorych na raka piersi, sugerując, że czas oczekiwania na refundację tych terapii powinien wynosić maksymalnie dwa lata od momentu rejestracji leku przez Europejską Agencję Leków (EMA). Wsparcie dla personelu medycznego, w tym pielęgniarek, ma być kluczowe dla poprawy jakości usług i dostępu pacjentek do lekarzy onkologów.

Podsumowanie:

Warto zaznaczyć, że eksperci z Koalicji Wspólnie dla Zdrowia Kobiet podkreślają konieczność zmiany tonu w kampaniach edukacyjnych, z negatywnych komunikatów, które generują niepokój, na pozytywne, skupiające się na możliwości wyleczenia raka w przypadku wcześniejszej diagnozy. Rekomendacje te mają na celu nie tylko poprawę statystyk dotyczących diagnostyki raka piersi w Polsce, ale także zwiększenie świadomości kobiet na temat konieczności regularnych badań przesiewowych i profilaktyki.

 

Źródło: Niezalezna.pl, PAP

#profilaktyka raka piersi #rak piersi