Chociaż często spotykamy się z tym określeniem, nie każdy wie, co to jest astygmatyzm i na czym dokładnie polega. Astygmatyzm to częsta wada wzroku, która występuje, gdy kształt rogówki lub soczewki oka jest nieregularny. Obraz widziany przez astygmatyka jest zamglony i niewyraźny w różnych osiach widzenia. Wadę najczęściej koryguje się okularami albo soczewkami kontaktowymi. to jest astygmatyzm? Jak się objawia i jak się go leczy?
W prawidłowo zbudowanym oku promienie światła skupiają się w jednym punkcie – na siatkówce. W astygmatyzmie (inaczej niezborności) z powodu nieprawidłowości krzywizn wpadająca do oka wiązka promieni po załamaniu skupia się w dwóch punktach, powodując powstanie nieostrego obrazu.
Nieregularny kształt rogówki, która w astygmatyzmie nie jest wycinkiem kuli, lecz przypomina wycinek piłki do rugby, odpowiada za 98 proc. przypadków wady wzroku (tzw. astygmatyzm rogówkowy). W nielicznych przypadkach ta wada wzroku może też być skutkiem nieprawidłowego kształtu soczewki (tzw. astygmatyzm soczewkowy), najczęściej w wyniku wrodzonej wady soczewki (np. w soczewce małej i kulistej, w stożku lub garbie kulistym przednim albo tylnym soczewki).
Nie zdiagnozowanie astygmatyzmu, bądź jego nieleczenie może powodować pojawienie się objawów astenopijnych. Są to objawy związane z pracą wzrokową i uczucia zmęczenia oczu.
Astygmatyzm objawy główne:
1. zamazane widzenie przy obserwacji przedmiotów z bliska i daleka,
2. widzenie jak za mgłą, tzw.: mgła na oku (zarówno z daleka jak i z bliska),
3. napięcie w obrębie gałek ocznych,
4. bóle oczu,
5. bóle głowy (w okolicy czoła),
6. mrużenie i tarcie oczu,
7. swędzenie, pieczenie, łzawienie oczu,
8. widzenie linii prostych jako krzywych,
9. przekrzywianie głowy,
10. częstsze mruganie,
11. ogólne zmęczenie lub znaczące zmęczenie oczu podczas wysiłku wzrokowego,
12. mylenie liter,
13. problemy z koncentracją,
14. zaburzenia poczucia przestrzeni (nieostre kontury).
Osoba, która ma astygmatyzm, widzi przede wszystkim nieostro. Obraz jest zamazany, a kontury nieostre. Objawem charakterystycznym astygmatyzmu są zakrzywienia linii — astygmatyk widzi obraz w sposób zniekształcony, proste linie stają się krzywe, a dodatkowo zamglone. Dotyczy to zarówno widzenia z bliska, jak i z daleka.
Z uwagi na fakt, że astygmatyzm najczęściej występuje z nadwzrocznością lub krótkowzrocznością, jest trudny do zdiagnozowania. Dlatego najlepiej udać się na konsultację do okulisty lub optometrysty. Przeprowadzi on specjalistyczne badania, aby zdiagnozować chorobę. Jakie są metody określające astygmatyzm?
1. keratoskop: lekarz w trakcie badania obserwuje kształt odbić okręgów na rogówce,
2. oftalmometr Jawala: bada stopień oraz oś astygmatyzmu oka,
3. wideokeratografia komputerowa (najdokładniejsza metoda): do badania wykorzystuje się obraz krążka Placido rzuconego na powierzchnię rogówki, następnie jest on rejestrowany przez kamerkę, przesyłany do komputera i analizowany. Wynikiem jest mapa rogówki, przekrój powierzchni rogówki, mapa cyfrowych wartości krzywizn rogówki.
Okulary korekcyjne to najczęściej stosowana forma wyrównywania typowych wad refrakcji takich jak krótkowzroczność. Aby skorygować astygmatyzm oczu niezłożony stosuje się wyłącznie soczewki. W przypadku niezborności złożonej stosuje się łącznie korekcję sferyczną i cylindryczną.
W praktyce kombinację sferyczno-cylindryczną zapewniają soczewki toryczne, czyli soczewki cylindryczne, które posiadają w każdym południku inny promień krzywizny. Ten rodzaj soczewki kontaktowej posiada grubszą strefę dolną, co zapobiega rotacji soczewki w oku. Umożliwia to stałą i przewidywalną orientację soczewki, co z kolei zapewnia lepszą ostrość widzenia. W większości przypadków okulary dają się z powodzeniem zastąpić przez odpowiednio dobrane szkła kontaktowe (szkła cylindryczne).