Przyroda na wyciągnięcie ręki: Co wiesz o... piecuszku?

W Puszczy Białowieskiej piecuszki są bardzo nieliczne, dużo liczniejsze są w śródmieściu Warszawy. Pierwsze piecuszki pojawiają się w kraju w kwietniu, ostatnie przylatują w połowie maja. Jesienne odloty trwają do początku października.

Zamieszkuje lasy umiarkowanej i chłodnej części Eurazji od Francji i środkowych dolin Alp (jednocześnie południowa granica areału) oraz Irlandi i Wielkiej Brytanii w zachodniej Europie po Półwysep Czukocki we wschodniej Syberii. Północna granica jest bardziej wysunięta ku biegunowi niż u pierwiosnka – za polarną granicę lasu. Nie spotkamy go w basenie Morza Śródziemnego i w południowo-wschodniej Europie. To ptak wędrujący na dalekie odległości. Przyloty w kwietniu i maju, odloty w sierpniu i wrześniu. Zimuje na całym obszarze Afryki na południe od Sahary.

Obie płci ubarwione jednakowo i tych samych rozmiarów. Upierzenie na wierzchu ciała ciemniejsze – oliwkowozielone z szarym odcieniem, na spodzie (gardziel, wole i bardziej oliwkowa pierś) żółtawe, brzuch biały. Nad okiem jasnożółta brew podkreślona czarnym paskiem ocznym. Nogi brązowo-pomarańczowe, dziób ciemnobrązowy. Podobny do pierwiosnka, który jednak jest ubarwiony bardziej blado i ma jasnobrązowe nogi, a piecuszek bardziej wystające lotki pierwszorzędowe, jaśniejszą brew nad okiem, nogi i jest bardziej żółty; oraz do świstunki leśnej, która jest większa i ma proporcjonalnie dłuższe skrzydła i krótszy ogon. Niezawodnym sposobem odróżnienia piecuszka jest układ lotek pierwszego rzędu: druga lotka pierwszego rzędu jest dłuższa niż siódma (u pierwiosnka krótsza lub tej samej długości).

Bardzo ruchliwy i trudny w obserwacji. Samiec agresywnie broni terytorium. Wabienie u świstunek jest charakterystyczne, co ułatwia bezbłędne rozpoznawanie. Lot nie jest charakterystyczny.

W trakcie letnich upałów, gdy skończy się okres lęgowy, wiele gatunków ptaków pierzy się i przestaje śpiewać. Wtedy melodia piecuszka jest jednym z najczęstszych ptasich głosów.

Zamieszkuje głównie dobrze nasłonecznione, luźne młode drzewostany liściaste z bujnym runem i podszytem (olsy i podmokłe lasy, na północy w tundrze brzozowej), obrzeża lasów z podszytem, zadrzewienia śródpolne, zakrzewienia liściaste (najlepiej brzozowe lub wierzbowe) na tarasach zalewowych dużych rzek, łozowiskach, jak też w parkach, sadach, przesiekach i ogrodach. W górach płaty kosodrzewiny. Z reguły omija wysokopienne lasy i parki miejskie. Piecuszki zwykle nie występują tak licznie w kraju jak pierwiosnki, wyjątek tu mogą stanowić młodniki sosnowe, gdzie występują w większej ilości. W porównaniu z pokrewnym gatunkiem ma też większe wymagania do terenów lęgowych, choć nie ma znaczenia skład gatunkowy drzewostanu czy wysokość nad poziomem morza. Omija jednak zwarte kompleksy leśne, gnieżdżąc się w takich, gdzie występują prześwity – poręby i zbiorowiska młodszych drzew. Preferuje też obszary ze zbiornikami wodnymi. W górach na górnej granicy lasu i w piętrze kosodrzewiny to jeden z najliczniej śpiewających ptaków.

Gniazda mają kulisty kształt zbudowany z suchych traw, liści, gałązek, igliwia, mchów i porostów (skład zależy od tego, co ptak znajdzie w okolicy), usytuowane są na ziemi lub tuż nad ziemią w gęstej trawie, krzewie maliny lub jeżyny, bardzo dobrze ukryte. Często ulokowane jest na zboczu lub łagodnej skarpie przydrożnych rowów, starannie ukryte w kępie traw. Otwór znajduje się z boku. W miejscu dobrze nasłonecznionym. Pary są monogamiczne.

Gniazda najliczniejszych świstunek zachodnio- i środkowoeuropejskich można rozróżnić gdy zna się parę zasad ich tworzenia. Wśród nich piecuszek tworzy najmisterniej utkane konstrukcje. U pierwiosnka dość duże gniazda nie są tak starannie wypracowane. Oba gatunki do wyściółki wykorzystują głównie pióra (świstunka leśna tylko wyjątkowo je wykorzystuje, zamiast tego zbiera delikatną trawę i włosy wybierane z padliny). Oprócz tego znajdują się tam korzonki, sierść i sucha trawa.
W ostatnich dniach maja (lub na początku czerwca) składa 5–7 białych jaj z licznymi, drobnymi jasnoczerwonymi plamkami (mniej wyraźne niż u świstunki, a u pierwiosnka na szerszym końcu tworzą dobrze widoczny wianuszek) z rdzawym odcieniem.

Wyprowadzają jeden lęg w ciągu roku. Od złożenia ostatniego jaja samica siedzi na nich przez okres 12–13 dni. Po tym okresie ogrzewa pisklęta. Rolą samca jest głównie pomoc matce przy karmieniu. Młode, gniazdowniki, opuszczają gniazdo po 18–19 dniach. Rodzice wychowują młode jeszcze przez kolejne 2 tygodnie. W tym okresie samiec prawie w ogóle nie śpiewa. Jako ptak wędrowny od sierpnia do października odlatuje do środkowej i południowej Afryki. Zdarza się jednak, że niektóre populacje zimują w zachodniej Azji i na Półwyspie Arabskim.

Pożywienie ptaka stanowią głównie drobne owady (w tym latające), dorosłe, ich larwy, poczwarki i inne bezkręgowce, małe pająki. Jesienią je również jagody. Żerują na gałęziach, gałązkach i wśród liści. Pokarm zbierają z powierzchni liści, cienkich gałązek drzew i krzewów, również ze spodniej strony liści zawisając na chwilę pod nimi. Potrafi chwytać latające owady i pająki opuszczające się w dół po pajęczynie.

Liczebność światowej populacji, w oparciu o dane z Europy z 2015, wstępnie szacuje się na 400–650 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Największy wpływ na gatunek mają susze na obszarach zimowisk oraz zmiany w środowisku spowodowane ekspansją człowieka.
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Według szacunków  w latach 2013–2018 populacja piecuszka w Polsce liczyła 2 939 000 – 3 311 000 par lęgowych.

 

 

Źródło: niezalezna.pl

#Piecuszek