Będzie referendum ws. relokacji imigrantów? Sprawdź, jakie warunki muszą być spełnione, aby było ono wiążące
Referendum ogólnokrajowe stanowi ważny instrument demokracji bezpośredniej, umożliwiający bezpośrednie wyrażanie woli obywateli w sprawach kluczowych dla państwa. W Polsce, od momentu przemian ustrojowych w 1989 roku, odbyło się pięć takich referendów, z czego tylko dwa miały charakter wiążący. Prezes PiS Jarosław Kaczyński, zaproponował przeprowadzenie referendum w sprawie relokacji migrantów w Unii Europejskiej. Propozycja ta natychmiast spotkała się z krytyką ze strony liderów opozycji, którzy zaczęli zarzucać rządzącym antyimigracyjny przekaz polityczny. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby referendum się odbyło, a jego wyniki były wiążące?
Decyzja o przeprowadzeniu referendum ogólnokrajowego w sprawach istotnych dla państwa wymaga zgody parlamentarzystów. Zgodnie z polską Konstytucją, Sejm może zarządzić referendum większością bezwzględną głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, lub prezydent może to zrobić za zgodą Senatu, uzyskaną większością bezwzględną głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
Kto może zwołać referendum?
Zasady przeprowadzania referendum ogólnokrajowego są określone w ustawie o referendum ogólnokrajowym. Sejm może podjąć decyzję o przeprowadzeniu referendum na własną inicjatywę, a także na wniosek Senatu, rządu lub grupy 500 tysięcy uprawnionych do głosowania obywateli. Wniosek taki powinien zawierać propozycje pytań lub wariantów rozwiązania w sprawie poddanej pod referendum. Ostateczną treść pytań lub wariantów ustala Sejm w uchwale o zarządzeniu referendum.
Jeśli to prezydent zarządza referendum, powinien on przekazać Senatowi projekt postanowienia o referendum, zawierający treść pytań lub wariantów rozwiązania, oraz ustalić termin jego przeprowadzenia. Senat ma następnie 14 dni na podjęcie uchwały w sprawie wyrażenia zgody na referendum.
Kiedy referendum jest wiążące?
Referendum ogólnokrajowe w sprawach kluczowych dla państwa jest wiążące, jeśli wzięło w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. Ostateczną ważność referendum ogólnokrajowego stwierdza Sąd Najwyższy.
Historia referendum w Polsce
Po 1989 r. Polacy wyrażali swoją wolę w pięciu referendach ogólnokrajowych: uwłaszczeniowym, prywatyzacyjnym, w sprawie przyjęcia konstytucji, wejścia Polski do UE oraz w sprawie JOW-ów, finansowania partii i prawa podatkowego.
18 lutego 1996 roku odbyły się dwa referenda: o powszechnym uwłaszczeniu obywateli (zarządzone przez ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsę) i tzw. prywatyzacyjne - o niektórych kierunkach wykorzystania majątku państwowego (zarządzone przez Sejm). Oba ze względu na zbyt niską frekwencję okazały się niewiążące.
Kolejnym referendum było referendum konstytucyjne, które odbyło się 25 maja 1997 r. Zarządził je ówczesny prezydent Aleksander Kwaśniewski w dniu, w którym Zgromadzenie Narodowe przyjęło ustawę zasadniczą. W referendum konstytucyjnym nie ma wymogu co najmniej 50-procentowej frekwencji. Liczy się zwykła większość głosów, zatem to referendum było rozstrzygające, mimo że wzięło w nim udział 42,86 proc. uprawnionych. Za przyjęciem konstytucji opowiedziało się 52,71 proc. głosujących, przeciwko było 45,89 proc. głosujących.
W czerwcu 2003 r. Polacy decydowali, czy chcą, by Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. Formalnie było to referendum w sprawie wyrażania zgody na ratyfikację unijnego traktatu dotyczącego wejście Polski do Unii (traktat został podpisany w kwietniu 2003 roku w Atenach). Taki tryb ratyfikacji traktatu wybrał Sejm. Frekwencja wyniosła 58,85 proc.; referendum było wiążące. Za wejściem Polski do UE opowiedziało się 77,45 proc. głosujących, przeciwko było 22,55 proc.
Ostatnie referendum przeprowadzone zostało 6 września 2015 r. Polacy wypowiedzieli się w nim w sprawie jednomandatowych okręgów wyborczych, finansowania partii i zasady dotyczącej prawa podatkowego. Referendum zarządził prezydent Bronisław Komorowski za zgodą Senatu. Frekwencja wyniosła w nim jedynie 7,80 proc., co oznacza, że było niewiążące.
Źródło: Niezalezna.pl, PAP
