Każdego dnia walk w trakcie niemieckiej inwazji na Polskę dochodziło do zbrodni na jeńcach wojennych. Byli oni rozstrzeliwani na polu walki, miały również miejsce przypadki dobijania rannych żołnierzy i nieudzielenia im pomocy medycznej. Do licznych zbrodni dochodziło również na kolejnych etapach niewoli: w trakcie transportu, w punktach zbornych, w obozach przejściowych (Durchgangslager), tymczasowych obozach jenieckich (Gefangenenlager) oraz w stałych obozach jenieckich – stalagach i oflagach.
W wyniku najnowszych ustaleń wiadomo, że w okresie od września do grudnia 1939 roku doszło do 763 przypadków zbrodni, w których zamordowanych zostało co najmniej 1725 jeńców.
Największa zbrodnia wojenna na polu walki została popełniona przez Niemców w Zakroczymiu 28 września 1939 roku, zaś najwięcej przypadków zbrodni miało miejsce w trakcie bitwy nad Bzurą – największej bitwy kampanii polskiej. Z kolei do najkrwawszych incydentów w punktach zbornych jeńców doszło w Serocku (4 września 1939) i Zambrowie (13/14 września 1939), natomiast największa egzekucja jeńców wojennych w oparciu o wyrok sądu doraźnego miała miejsce w Boryszewie 22 września 1939 roku, gdzie zamordowano 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej. Zbrodniczy charakter miało również stworzenie warunków bytowych – żywieniowych i sanitarnych, bezpośrednio zagrażających życiu jeńców wojennych na każdym z etapów niewoli.
Leon Paszkowski pisał o rewidowaniu grupy jeńców w Pilaszkowie w dniu 12 września 1939 roku przez żołnierzy z pułku LAH. Odebrane jeńcom dokumenty i przedmioty osobiste (m.in. zdjęcia) spalili w ich obecności.
Staliśmy w szeregu, spoglądając na dymiące jeszcze popioły. Podoficer SS zaczął ponownie przechodzić wolno przed frontem. Zatrzymał się. Wyciągnął komuś zza koszuli krzyżyk. Zerwał go, opluł i podeptał buciorami. Nie byłem nigdy bardzo religijny, ale widok ten poruszył mnie do głębi...
Najgorzej traktowaną grupą żołnierzy Wojska Polskiego, którzy trafili do niemieckiej niewoli byli Żydzi. W obozach byli separowani od pozostałych jeńców, stosowano również wobec nich różnego rodzaju szykany w postaci angażu do najcięższych prac lub kary dyscyplinarne.
Biorąc pod uwagę liczne relacje i zeznania, w których mowa jest o zmarłych w punktach zbornych i obozach oraz w trakcie transportu, można założyć, że górny szacunek liczby ofiar mógł wynosić 4–5 tysięcy jeńców.
3 września 2024 roku o godz. 15.00 w Centralnym Przystanku Historia im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Warszawie odbędzie się uroczyste otwarcie wystawy „Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w trakcie walk i po zakończeniu kampanii polskiej 1939 r.”. Jest to pierwsza tego typu prezentacja koncentrująca się na temacie zbrodni popełnionych przez Wehrmacht na jeńcach w trakcie działań wojennych jesienią 1939 r. w Polsce. Większość wykorzystanych zdjęć nie była dotąd prezentowana. Autorem ekspozycji jest dr Tomasz Sudoł (Biuro Badań Historycznych IPN), koncepcję i opracowanie graficzne przygotował Rafał Pękalski (Biuro Edukacji Narodowej IPN). Recenzję naukową wystawy sporządził dr hab. Sebastian Piątkowski (Delegatura IPN w Radomiu).
Wystawa będzie udostępniona w Centralnym Przystanku Historia im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego (Warszawa, ul. Marszałkowska 107) od 3 do 13 września 2024 roku.
