Jakie problemy trapią prokuraturę
Nadmiar struktur urzędniczych, cedowanie własnych zadań na policję, brak obecności w terenie, ograniczanie się do nadzorowania postępowań przygotowawczych zamiast osobistego ich prowadzenia – wymienia główne grzechy polskiej prokuratury mec. Piotr Andrzejewski, adwokat, sędzia Trybunału Stanu.
Wszyscy intensywnie zajmują się reformą sądownictwa. Niewiele mówi się jednak o prokuraturze. Czy Pana zdaniem ona także potrzebuje zmian?
Istniejący stan faktyczny i prawny wymaga zmodyfikowania i zaktywizowania funkcjonowania prokuratury.
Jak Pan ocenia funkcjonowanie prokuratury?
Istnieje potrzeba większej operatywności i skuteczności w jej działaniu.
Jakie z tego wnioski?
Ustawowe zadania prokuratury winny być konfrontowane z wewnętrznym i zewnętrznym naruszaniem obowiązującego w Polsce prawa przez organy władzy publicznej (zasada legalizmu – art. 7 konstytucji), np. przez: sądy, organizacje międzynarodowe, organizacje pozarządowe, funkcjonariuszy władzy terenowej czy sądowniczej, jako naruszanie praworządności. Niewystarczający jest zakres dyscyplinowania, przestrzegania reguł demokratycznego państwa prawa przez stronniczość polityczną lub przemoc jednej ideologii. Art. 83 konstytucji wskazuje, iż „każdy ma obowiązek przestrzegania prawa RP”. Działania sprzeczne z wyżej wymienionymi zasadami to naruszanie praworządności.
Tymczasem jakie problemy trapią prokuraturę?
Są to przede wszystkim: nadmiar struktur urzędniczych, cedowanie własnych zadań na policję, brak obecności w terenie, ograniczanie się do nadzorowania postępowań przygotowawczych zamiast osobistego ich prowadzenia.
Co należałoby zrobić, aby naprawić tę sytuację?
Konieczne są: spłaszczenie struktur prokuratury, przywrócenie hierarchicznej dyspozycyjności prokuratora bez pośrednictwa bezpośrednio przełożonego, zwiększenie mobilności terenowej. Bezradność prokuratora generalnego Andrzeja Seremeta w niechlubnej roli prokuratury ws. Amber Gold wskazuje na kierunek reformy. Nie nadzór, ale osobista aktywność prokuratora pod nadzorem jego przełożonych, w hierarchicznej strukturze dyspozycyjności, jest potrzebą chwili. Wskazana byłaby nowelizacja Ustawy o prokuraturze.
Jakich korekt ustawowych to dotyczy?
Zwiększenia obligu inicjowania postępowań cywilnych i administracyjnych bez ograniczeń zakresu (art. 59, 61, 69 Ustawy o prokuraturze). Potrzebna byłaby korekta art. 185 przez wprowadzenie skargi na bezczynność wobec prokuratora. Rozpoznania prewencyjne zapobiegające naruszaniu praworządności winny owocować postępowaniami zabezpieczającymi dowody. Stwierdzenia naruszenia normy prawnej bez ustalenia winy sprawcy albo osoby odpowiedzialnej powinny skutkować wszczynaniem i prowadzeniem stosownych spraw cywilnych – odszkodowawczych (wchodzi w grę Ustawa o zwrocie korzyści niesłusznie uzyskanych kosztem skarbu państwa). Ochrona praworządności przez prokuraturę (art. 69 Ustawy o prokuraturze) nie powinna blokować postępowań sądowych i administracyjnych żądaniem nadsyłania akt lub dokumentów, lecz obligować prokuratora do zapoznawania się z aktami sądowymi i administracyjnymi w sądzie lub urzędzie z wnioskiem o doręczenie wskazanych konkretnie dokumentów. Kompetencja kontroli praworządności uchwał lub zarządzeń organów samorządowych (art. 70 Ustawy o prokuraturze) winna być nakazem wszczynania postępowań korygujących przez prokuratorów. Zadania prokuratury w zakresie przeciwdziałania nieprawidłowemu i niejednolitemu stosowaniu prawa cywilnego i administracyjnego nie powinny się ograniczać do prawa pracy, lecz obejmować otwarty zakres interwencji. Postępowania przygotowawcze winny być prowadzone osobiście przez prokuratorów, tymczasem w większości przypadków zlecane są funkcjonariuszom policji – w ustawie należy skreślić łącznik „lub”, nadając mu brzmienie „prowadzenie, nadzorowanie postępowania przygotowawczego” (art. 3 par. 1 pkt 1 ustawy).
Źródło: Gazeta Polska Codziennie
