Zwiększenie dostępu do pomocy dla osób w kryzysie samobójczym i programy profilaktyczne skierowane do grup ryzyka - m.in. takie działania zakłada pierwszy w Polsce Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym.
W tym roku program wystartował pod hasłem „Działając wspólnie, budzimy nadzieję”.
Średni wskaźnik liczby samobójstw w krajach Unii Europejskiej to 11 na 100 tys. mieszkańców. Znacznie przekracza go Litwa (26) czy Słowenia (20), ale i Polska jest wśród państw powyżej średniej. W naszym kraju codziennie niepotrzebnie odbiera sobie życie około 14 osób, a trzy z nich to osoby powyżej 65. roku życia.
Niepokojące są także dane dotyczące prób samobójczych i samobójstw wśród młodzieży. W Polsce więcej nastolatków ginie z powodu zachowań samobójczych niż w wypadkach komunikacyjnych. W 2020 roku według Komendy Głównej Policji liczba samobójstw dzieci i młodzieży była wyższa o 21 proc. od liczby ofiar wypadków. Ponadto odnotowano 12-procentowy wzrost samobójstw wśród nastolatków 13-18 lat.
Ten stan rzeczy ma odmienić Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, który został wpisany do Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025.
Główne cele programu to m.in. zapobieganie samobójstwom poprzez zwiększenie dostępu do pomocy dla osób w kryzysie samobójczym, a także zwiększenie kompetencji osób udzielających pomocy.
Najważniejsze, żeby osoba, która jest w kryzysie, wiedziała, że może się zgłosić po pomoc, wiedziała, gdzie tej pomocy szukać i żeby uzyskała pomoc właściwą.
- podkreśliła dr Iwona Koszewska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii, któremu Ministerstwo Zdrowia powierzyło koordynację Programu.
Program został opracowany przez doświadczone środowisko naukowe; dużą rolę odegrał zespół ekspertów skupiony w zespole roboczym ds. zapobiegania depresji i samobójstwom działający przy Ministerstwie Zdrowia.
W ramach programu przewidziano także programy profilaktyczne skierowane do osób z grup ryzyka.
Wiemy na przykład, że taką grupą są osoby wychodzące ze szpitali psychiatrycznych, dlatego do nich będziemy chcieli kierować specjalne działania.
- poinformowała dr Koszewska.
Jednym z celów programu jest ponadto poprawa monitorowania prób i zgonów samobójczych.
W Polsce tylko Komenda Główna Policji na swojej stronie udostępnia co roku statystykę dotyczącą prób samobójczych w formie pośredniej. Liczbę prób samobójczych można uzyskać, tylko odejmując od wszystkich zachowań samobójczych liczbę samobójstw.
- wskazała prof. Agnieszka Gmitrowicz z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Tymczasem analiza danych pozwala szukać skutecznych sposobów zapobiegania.
Dr Halszka Witkowska zwracała natomiast uwagę, że skuteczne zapobieganie samobójstwom wymaga współpracy bardzo wielu grup zawodowych. Dlatego program zakłada współpracę z mediami.
Niewłaściwie skonstruowany komunikat medialny, napisany językiem sensacji, opisujący metody popełnienia samobójstwa, gloryfikujący osobę, która odebrała sobie życie, mogą wywołać w osobach w kryzysie chęć naśladownictwa. Z kolei prawidłowo skonstruowana informacja medialna, zawierająca historię osób, które poradziły sobie z kryzysem może wpłynąć na obniżenie statystyk zachowań samobójczych
- ostrzegała.
Podkreśliła, że dziennikarze, twórcy kultury będą mogli korzystać z bezpłatnych konsultacji merytorycznych.
Ruszyła całodobowa bezpłatna infolinia dla dzieci, młodzieży, rodziców i pedagogów „Pomagamy”: 800 800 605.