10 wtop „czystej wody”, czyli rok z nielegalną TVP » Czytaj więcej w GP!

Upamiętnili Żubrydów

W dniach 22 i 23 października w Sanoku i Malinówce odbyły się obchody 70. rocznicy śmierci Antoniego Żubryda, ps.

W dniach 22 i 23 października w Sanoku i Malinówce odbyły się obchody 70. rocznicy śmierci Antoniego Żubryda, ps. Zuch, dowódcy Samodzielnego Batalionu Operacyjnego Narodowych Sił Zbrojnych oraz jego żony Janiny. Oboje zostali zamordowani 24 października 1946 r. w Malinówce przez byłego AK-owca, a potem agenta UB Jerzego Vaulina. Janina Żubryd miała być w 8. miesiącu ciąży.

W Malinówce uroczystości miały miejsce na polanie przed krzyżem pamięci i przy symbolicznej mogile małżonków w miejscu ich śmierci. Wcześniej została odprawiona msza święta. Odbył się pokaz musztry paradnej i rekonstrukcja walk między podziemiem niepodległościowym a funkcjonariuszami komunistycznej bezpieki.

Antoni Żubryd był podoficerem piechoty Wojska Polskiego, podczas wojny obronnej 1939 r. walczył w obronie Warszawy, następnie w Związku Walki Zbrojnej. Nie złożył broni przed drugim sowieckim okupantem. Śmierć Żubryda oznaczała koniec działalności oddziału na Podkarpaciu, choć polowanie na jego członków trwało. Z akt IPN‑u wynika, że ubecy zabili 23 z nich i aresztowali 115. Schwytano również 38 współpracowników oddziału.

Morderca Jerzy Vaulin zmarł w marcu 2015 r. Przez lata był dziennikarzem, pracował m.in. w redakcji literackiej Polskiego Radia. W wytwórni filmowej Czołówka zrealizował ponad 20 filmów. Za swoje dokonania filmowe był wielokrotnie nagradzany przez Ministra Obrony Narodowej.

W 1999 r. Sąd Okręgowy w Krośnie umorzył postępowanie przeciwko Jerzemu Vaulinowi ws. zabójstwa małżeństwa Żubrydów z powodu przedawnienia. W 2001 r. Iwona Bartólewska nakręciła film dokumentalny poświęcony losowi Żubrydów pt. „List do syna”, lecz jego wyświetlanie w telewizji zablokował... Vaulin. Dokumentalista chwalił się zabójstwem Żubrydów. Przed laty stwierdził nawet, że to jego „największe bojowe przeżycie, zakończone zwycięstwem”. Synowi Żubrydów – Januszowi Niemcowi (do dziś używa nazwiska siostry matki, która go adoptowała) powiedział, że powinien być mu wdzięczny. Szczątki Antoniego i Janiny Żubrydów do dziś nie zostały odnalezione.

Obchody 70. rocznicy śmierci małżeństwa Żubrydów zorganizował m.in. Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Muzeum Historyczne w Sanoku i Związek Strzelecki Rzeczypospolitej.

Tadeusz Płużański jest publicystą historycznym, autorem książek o nierozliczonych zbrodniach komunistycznych, prezesem Fundacji „Łączka”, szefem działu Opinie „Super Expressu”.

 



Źródło: Gazeta Polska Codziennie

#NSZ #Antoni Żubryd #sanok

Tadeusz Płużański