Dziś, po pięciu latach od dramatycznego pożaru, podwoje otworzy odbudowana katedra Notre Dame w Paryżu, jeden z najważniejszych zabytków oraz kościołów we Francji. W sobotę wieczorem odbędą się uroczystości związane z ponownym otwarciem świątyni dla wiernych. Będzie to też okazja do spotkania się światowych przywódców i pierwsza wizyta Donalda Trumpa w Europie po wygranych wyborach prezydenckich w USA
Uroczystości rozpoczną się w sobotę o godz. 19. Wśród kilkudziesięciu zaproszonych szefów państw i rządów będzie prezydent RP Andrzej Duda oraz prezydent elekt USA Donald Trump. Z USA oprócz Trumpa przyjedzie Jill Biden, małżonka ustępującego prezydenta Joe Bidena. Obecny będzie brytyjski książę William; monarchowie z Belgii, Luksemburga, Monako i Norwegii.
Z Niemiec i Włoch przybędą prezydenci - Frank-Walter Steinmeier i Sergio Mattarella. Bułgarię, Chorwację i Grecję również reprezentować będą głowy państwa, odpowiednio - Rumen Radew, Zoran Milanović i Ekaterini Sakielaropulu. Dołączą do nich prezydenci: Estonii - Alar Karis, Finlandii - Alexander Stubb i Litwy - Gitanas Nauseda oraz kanclerz Austrii Karl Nehammer. Oczekiwane są prezydentki Gruzji i Kosowa: Salome Zurabiszwili i Vjosa Osmani. Obecni będą premierzy: Armenii - Nikol Paszynian i Serbii - Milosz Vuczević.
Notre Dame, Paris 🇫🇷
— Mambo Italiano (@mamboitaliano__) December 7, 2024
Like a phoenix, it has risen from its ashes and shines in radiant white ✨ pic.twitter.com/xbJFDfcHWu
Na początku uroczystości arcybiskup Paryża Laurent Ulrich zastuka pastorałem w zamknięte drzwi katedry. Zabrzmi psalm, jako symboliczna "odpowiedź" świątyni, która zamilkła po pożarze. Za trzecim uderzeniem i trzecim śpiewem drzwi się otworzą.
W katedrze odbędzie się uroczystość, która miała przebiegać na placu przed świątynią, ale jej miejsce zmieniono z powodu zapowiadanych porywistych wiatrów. Jej elementami są: film o odbudowie katedry i hołd dla strażaków i budowniczych, którzy uratowali świątynię. Następnie około 15-minutowe przemówienie wygłosi prezydent Francji Emmanuel Macron.
Rozpocznie się część religijna - nabożeństwo otwarcia. Abp Ulrich symbolicznie "obudzi" organy - XVIII-wieczny instrument składający się z 8 tysięcy piszczałek. Hierarcha pobłogosławi organy; nastąpi modlitwa i symboliczny dialog, w którym instrument, wzywany ośmiokrotnie, odpowiadać będzie muzyką; będą to improwizacje w wykonaniu czterech organistów. Zabrzmią modlitwy i śpiewy modlitewne. Końcowe błogosławieństwo i śpiew Te Deum zakończą nabożeństwo.
Wieczorem prezydent Macron przyjmie przywódców na oficjalnej kolacji.
Ogień, który rozprzestrzenił się 15 kwietnia 2019 roku, zniszczył dach katedry. Budynek stracił pokrycie dachowe i drewnianą więźbę, charakterystyczną iglicę pochodzącą z XIX wieku i trzy odcinki sklepień. Uratowano jednak wszystkie witraże, XVIII-wieczne organy i cenne dla wiernych relikwie.
The magnificently restored interior of the Notre-Dame Cathedral. pic.twitter.com/aGrXcWWIFn
— Architecture & Tradition (@archi_tradition) December 5, 2024
W ciągu pięciu lat odbudowano zniszczone elementy i przeprowadzono restaurację zgodną z historycznym wyglądem i z projektami architekta Eugene'a Viollet-le-Duca, który przeprowadził restaurację Notre Dame w XIX wieku. To właśnie on zaprojektował wówczas charakterystyczną iglicę, której załamanie się i upadek były szczególnie dramatycznym momentem pożaru. Teraz odtworzono ją ściśle według oryginalnego projektu. Iglicę znów wieńczy figura koguta - chrześcijańskiego symbolu zwycięstwa światła nad ciemnością i duchowego przebudzenia.
Podczas prac oczyszczono z ołowianego pyłu wszystkie powierzchnie wewnątrz katedry: mury, malowidła ścienne i podłogę. Ściany i sklepienia po zdjęciu osadów i zanieczyszczeń są uderzająco jasne, a wrażenie to potęguje światło wpadające przez witraże, które po naprawach odzyskały przejrzystość. Pierwsze wrażenie tego blasku świat mógł podziwiać 29 listopada na kadrach z wizyty prezydenta Emmanuela Macrona - ostatniej na etapie odbudowy. Tak jasnej katedry Notre Dame współcześnie nie widziano; nie brak głosów, że katedra jest jeszcze bardziej majestatyczna niż wcześniej.
Notre-Dame de Paris. pic.twitter.com/gcKlC3hvJB
— Perseus (@PerseusLeGrand) November 30, 2024
W katedrze stanie współczesny ołtarz, wykonany z brązu, podobnie jak pozostałe sprzęty liturgiczne: ambona, chrzcielnica przy wejściu, tron biskupi i wreszcie - tabernakulum, gdzie przechowywana jest Hostia. Sprzęty o zwartej i prostej bryle zaprojektował Guillaume Bardet. Sprzęty te "powinny mieć formę oczywistą dla katolików i być zauważalne dla niechrześcijan. Powinny istnieć podczas liturgii i poza nią - nie krzycząc, ale też nie ukrywając się" - tłumaczył swoje intencje projektant.
Relikwia korony cierniowej, jedna z najcenniejszych dla wiernych, znajdzie się w kaplicy w bardzo nowoczesnym relikwiarzu zaprojektowanym przez Sylvaina Dubuissona. Ma on formę retabulum (nadbudowy w tylnej części ołtarza). Na pionowej konstrukcji z drewna cedrowego, o wymiarach 3,60 m na 2,60 m, znajduje się aureola z wypukłych elementów ręcznie wykonanych ze szkła. W centrum aureoli osadzono ciemnoniebieską półkulę, gdzie umieszczona zostanie relikwia.
Wśród nowych elementów jest 1,5 tys. dębowych krzeseł o nowoczesnych liniach, z ażurowym oparciem. Wykonano je w rodzinnym zakładzie stolarskim w niewielkiej miejscowości Hagetmau, na południu Francji. Meble zostały już wcześniej poświęcone, w przeciwieństwie do sprzętów liturgicznych, które będą konsekrowane podczas ceremonii otwarcia.
Decyzją prezydenta Emmanuela Macrona w przyszłości w sześciu przęsłach w nawie południowej znajdą się nowoczesne witraże, zastępujące XIX-wieczne witraże z motywami geometrycznymi. Projekt budził polemiki; jego przeciwnicy uważają, że należy pozostawić witraże dotychczasowe, które odpowiadają zamysłowi całości - rekonstrukcji według stanu z XIX-wiecznej restauracji wykonanej przez Viollet-le-Duca.
Notre Dame, znajdująca się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, jest arcydziełem architektury francuskiego gotyku. Jej zachodnia fasada należy do najpiękniejszych wśród wczesnogotyckich katedr dzięki idealnym proporcjom. W swoich dziejach katedra przetrwała zbezczeszczenie i dewastację m.in. podczas rewolucji francuskiej, gdy zamieniono ją na Świątynię Rozumu. W 1794 roku urządzono w niej magazyn. Jednak dekadę później, w 1804 roku Napoleon wybrał Notre Dame na miejsce swej koronacji, co podyktowane było chęcią zerwania z tradycją. Uroczystość na słynnym obrazie uwiecznił Jacques-Louis David.
Gdy w XIX wieku katedra znów chyliła się ku upadkowi i groziła jej rozbiórka, uratował ją Victor Hugo swą powieścią "Dzwonnik z Notre Dame" (1831). Rozgłos sprawił, że rozpoczęto renowację świątyni. To wówczas Notre Dame zaczęła budzić tak silne zbiorowe emocje. Wynikało to również z romantycznej fascynacji gotykiem i spojrzeniem na średniowieczne katedry jako na wyraz ducha narodowego. Dzięki Hugo i renowacji kierowanej przez architekta Eugene'a Viollet-le-Duca, po której pojawił się znany nam kształt, Notre Dame uzyskała status jednego z najważniejszych pomników historii i kultury Francji.
W XX wieku Notre Dame była miejscem, gdzie manifestowała się jedność w momentach żałoby i zagrożenia. 19 maja 1940 roku, gdy trwała ofensywa Niemiec hitlerowskich na Francję, odbyła się w katedrze msza, na której obecny był ówczesny rząd francuski kierowany przez Paula Reynauda. Tu w obecności generała Charles'a de Gaulle’a 26 sierpnia 1944 r. celebrowana była msza dziękczynna po wyzwoleniu Paryża spod niemieckiej okupacji. Tu celebrowano pogrzeby marszałka Francji i Polski Ferdynanda Focha, a także prezydentów: de Gaulle’a, Georges'a Pompidou i Francois Mitterranda. 15 listopada 2015 roku odbyła się msza upamiętniająca ofiary zamachów terrorystycznych, które wstrząsnęły Paryżem dwa dni wcześniej.
Ważne dla katolików miejsce kultu, dla całego świata katedra jest sercem Paryża, jednym z jego symboli i najtłumniej odwiedzanych zabytków. Oczekuje się, że rocznie przekroczy jej progi około 15 mln ludzi. Katedra może codziennie przyjąć około 40 tys. osób, co oznacza, że odwiedzi ją dwa razy więcej osób niż pałac w Wersalu.