Żuławy Wiślane to najmłodsze tereny Polski. Kilka tysięcy lat temu była tutaj zatoka morska, która stopniowo wypełniała się osadami rzecznymi. Początki stałego osadnictwa na terenie gminy sięgają XIII w.
Gmina Cedry Wielkie jeszcze do lat 50. XX wieku mogła poszczycić się ponad dwudziestoma domami podcieniowymi. Obecnie, na terenie gminy znajdują się jedynie trzy egzemplarze.
Zabytki:
Gotycki kościół parafialny pw. św. Aniołów Stróżów z 2 poł. XIV w. posiada ceglany, trójnawowy korpus z połowy XIV wieku z wieżą frontową. Został przebudowany w XVII wieku na pseudobazylikę, a po 1945 odbudowany ze zniszczeń wojennych. Drewniana dzwonnica pochodzi z XVIII w.
W 2010 wrócił do wsi dzwon z 1647 roku, wywieziony w 1942 do Hamburga w celu przetopienia na mosiądz, co jednak nie nastąpiło. Pozbawiony korony, został umieszczony jako ozdoba na schodach do kościoła pod wezwaniem św. Piotra w Lubece.
W latach 2017–2018 przeprowadzono kompleksowy remont kościoła (wzmocnienie fundamentów, odnowienie elewacji, remont wieży, nowy dach), połączony z odtworzeniem chóru i empory nad nawą główną.
Kościół pw. św. Brata Alberta
Najcenniejszym zabytkiem w Leszkowych jest kościół katolicki, którego początki sięgają prawdopodobnie połowy XIV w. Pierwotnie był to budynek o konstrukcji szkieletowej wypełnionej cegłą, do którego później wybudowano od zachodu drewnianą wieżę.
Po 1945 r. kościół uległ szybkiej dewastacji. W latach 1989-1992 z inicjatywy księdza Jana Szczepańskiego dokonano odbudowy tego obiektu.
Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej
Kościół szachulcowy zbudowany w 1727 r. z wykorzystaniem fragmentu starszej budowli (podstawa wieży). Po obu stronach przejścia z kruchty do części podwieżowej umieszczone są kamienne herby Gdańska z XVI w. Zachowało się bogate wyposażenie z XVII-XIX wieku. W posadzce znajduje się 7 płyt nagrobnych z napisami z XVI i XVII w. Kilka starych nagrobków zachowało się również na cmentarzu wokół kościoła.
Od reformacji do 1945 r., był to zbór luterański. W 1945r. kościół został ponownie poświęcony jako świątynia katolicka. Kościół położony jest w północnej części wsi, po wschodniej stronie drogi.
Dom podcieniowy - Trutnowy
Dom podcieniowy z 1720 roku, najstarszy tego typu obiekt na terenie gminy, leżący na południowym końcu wsi, za drogą z Cedrów Wielkich do Pruszcza Gdańskiego. Obecnie mieści się tutaj siedziba Stowarzyszenia Żuławy Gdańskie, które jest kreatorem wielu inicjatyw promujących kulturę i architekturę żuławską.
Sam budynek wyróżnia się wyjątkowo bogatym rysunkiem konstrukcji szkieletowej szczytów i piętra. Dom zachował pierwotny układ wnętrza z wysoką sienią otoczoną galerią komunikacyjną, czarną kuchnią i wielką izbą w skrzydle.
Dodatkową atrakcją dla zwiedzających Trutnowski podcień jest umieszczony w sieni budynku skansen miniatur przedstawiający kilkanaście replik obiektów architektonicznych, charakterystycznych dla budownictwa żuławskiego, wszystkie rekonstrukcje zrobione zostały w skali 1:100.
Dom podcieniowy z 1731 r. w Miłocinie
Spośród istniejących i tak charakterystycznych dla regionu Żuław domów podcieniowych, które w przeszłości dominowały w krajobrazie żuławskim na terenie gminy Cedry Wielkie.
To imponujący rozmiarami budynek z podcieniem wspartym na 8 słupach i bogato zdobionym szczytem o konstrukcji szkieletowej. Wybudowany został w 1731 r. dla właściciela o nazwisku H.R. Do dziś nad drzwiami do sieni zachowały się inicjały fundatorów i rok budowy. W sieni domu znajduje się drewniana ozdobna galeria, z której prowadzą wejścia do pomieszczeń na piętrze. Budynek posiada cechy architektoniczne charakterystyczne dla domów osadników holenderskich tak charakterystyczny dla Żuław Wiślanych.
Przewiduje się zrekonstruowanie istniejących historycznie w tym miejscu obiektów gospodarczych: stajni, stodoły, spichlerzyka i niedużej wozowni. Ponadto planuje się rekultywację istniejącego, zachowanego fragmentu towarzyszącego folwarkowi parku. W części parkowej zaś proponuje się ustawienie popularnych w bogatszych folwarkach żuławskich altany herbacianej. Wszystkie te obiekty będą ogólnodostępne i będą spełniały funkcje kulturalno – edukacyjne.
Źródło: niezalezna.pl
