Na wzgórzu zamkowym odnaleziono pierwsze ślady osadnictwa związanego z kulturą łużycką datowanego na 800 r.p.n.e - 400 r.p.n.e .W X w.– XI w. – istniała wczesnośredniowieczna osada na wzgórzu zamkowym – badania archeologiczne potwierdzają istnienie niewielkiego grodu. W 1201r. - w bulli papieża Innocentego III zostaje wymieniona miejscowość z kościołem pod wezwaniem św. Piotra.
1222 r.- istnieje już kasztelania toszecka. W 1309 r. - Toszek posiada prawa miejskie według wzoru magdeburskiego. Prawa miejskie otrzymał zapewne z rąk księcia Kazimierza bytomskiego na przełomie XIII i XIV wieku.
Opis Górnego Śląska z 1865 r. charakteryzując ludność Toszka zamieszkującą w połowie XIX w. miasto podaje informację, że większość mieszkańców to Polacy.
Toszek okalają malownicze tereny na pograniczu Garbu Tarnogórskiego i Kotliny Raciborskiej. Nie tak daleko znajdują się także główne aglomerację Górnego Śląska oraz Śląska opolskiego. Gmina od wschodu graniczy z miastem Pyskowice, od północy z gminą Wielowieś, a z kolei od południa z gminą Rudziniec.
Zabytki
Dom Bractwa Strzeleckiego – budynek znajdujący się przy ulicy Strzeleckiej naprzeciw schodów wiodących z placu kościelnego, obecnie opuszczony i niszczejący.
Dolny dwór – budynek znajdujący się w podwórzu za domem Bractwa Strzeleckiego, obecnie mieszczą się w nim mieszkania komunalne.
Zamek w Toszku – gotycki zamek z przełomu XIV i XV w. W okresie rozbicia dzielnicowego gród kasztelański w Toszku należał do kolejnych książąt śląskich z linii opolskiej, potem bytomsko – kozielskiej, wreszcie linii cieszyńskiej i oświęcimskiej. Ze znaczniejszych lokatorów grodu należy tu wspomnieć księżnę Judytę, żonę księcia Mieszka II Otyłego, która po jego śmierci w 1246 roku zamieszkiwała przez jakiś czas właśnie w Toszku. Z linii kozielsko – bytomskiej karierę europejską zrobił książę toszecki Bolesław, który ok. 1315 roku został arcybiskupem Ostrzyhomia i prymasem na Węgrzech, w czym pomogła mu pewnie jego siostra Maria, wydana za mąż za króla węgierskiego Karola Roberta.
Największe znaczenie osiągnął zamek w Toszku w okresie długiego panowania księcia toszeckiego Przemysława (z linii oświęcimskiej) w XV stuleciu. Przemysław nie tylko odbudował zamek po zniszczeniach spowodowanych przez najazdy husyckie, lecz uczynił z niego swoją stałą rezydencję, w dodatku rezydencję teraz już murowaną.
Po śmierci księcia Przemysława w 1484 roku zamek stał się ponownie własnością książąt linii opolskiej, lecz na krótko. Z chwilą bezpotomnej śmierci Jana II Dobrego w 1532 roku zamek toszecki wraz z księstwem opolsko – raciborskim przeszedł w ręce Habsburgów (jako lenno królów czeskich).
W 1811 roku na zamku wybuchł pożar, który doszczętnie strawił zabudowania mieszkalne. Po wielkim pożarze zamek pozostał już ruiną, a jego właściciele Gaschinowie wybudowali sobie w Toszku pałac, wykorzystując materiały budowlane zniszczonego zamku. W 1840 roku sprzedali zamek, a raczej jego ruiny.
Po II wojnie światowej zamek pozostawał malowniczą ruiną. W latach 1957 – 1963 został częściowo odbudowany, stając się odtąd siedzibą toszeckich placówek kultury, ostatnio Centrum Kultury ,,Zamek w Toszku''. Na Zamku działa dziś m.in. Centrum Ekspozycji Historycznych, które powstało w ramach przeprowadzonej w ostatnich latach rewitalizacji gotyckiej wieży, tzw. „Baszty”.
Ratusz – z połowy XIX wieku
Pomniki
Kolumna z postacią św. Jana Nepomucena – kolumna znajduje się na rynku. Pomnik pomordowanych przez NKWD w Toszku. Głaz ku czci poległych w czasie I i II wojny światowej.