Ciekawostki turystyczne: Zamek w Pęzinie
Zamek w Pęzinie – jedna z najlepiej zachowanych budowli mieszkalno-obronnych na Pomorzu. Położony jest w centrum wsi Pęzino, leżącej ok. 14 km na wschód od Stargardu. Zamek leży nad Krępielą i jej dopływem Pęzinką. Obecnie zamek znajduje się w prywatnych rękach, jego właściciel specjalizuje się w obsłudze grup zorganizowanych w zakresie spotkań okolicznościowych, konferencji, wesel itp.
Zamek w jego pierwotnej formie wznieśli na przełomie XIV i XV w. joannici, którzy od 1382 r. byli właścicielami Pęzina. Zamek posiadał duże walory obronne zwiększone poprzez usytuowanie go w „widłach” dwóch cieków: Krępieli i Pęzinki.
Budowla, powstała na sztucznym wzniesieniu, składała się z czteroodcinkowego muru obwodowego tworzącego nieregularny czworobok oraz z budynku mieszkalnego przylegającego do wschodniego odcinka muru obronnego. W południowo - zachodnim narożu założenia wybudowano potężną wieżę ostatecznej obrony - tzw. stołp. Skrzydło mieszkalne posiadało okna tylko od strony zachodniej (wewnętrznej).
Ok 1600 r. przystąpiono do zakrojonych na szeroką skalę prac budowlanych wznosząc m.in. jednotraktowe, trójkondygnacyjne skrzydło mieszkalne i przekształcając cały zamek w renesansową rezydencję, ze szczątkowo zachowanymi formami obronnymi.
W połowie XIX w. dobudowano do wschodniej pierzei skrzydła gotyckiego nowe skrzydło zwane neogotyckim. W latach sześćdziesiątych XIX w. uporządkowano otoczenie zamku wyburzając znajdujące się tam budynki gospodarcze. Na ich miejscu powstały tereny zielone oraz romantyczne budowle w postaci pawilonu ogrodowego oraz ruin kaplicy.
W 1935 w skrzydle wschodnim wybuchł pożar, który poważnie je uszkodził. W trakcie przeprowadzonego w latach 1936-40 remontu wykonano jedną, wspólną dla skrzydła gotyckiego i neogotyckiego więźbę dachową i wyrównano ich obrys. Wybudowano także pomieszczenia przy południowym odcinku murów obwodowych tworząc nowe, wąskie skrzydło zwane bramnym (z przejazdem prowadzącym na wewnętrzny dziedziniec).
Po II wojnie światowej zamek znalazł się we władaniu PGR-u w Pęzinie. Jego stan stopniowo się pogarszał. W 1977 przystąpiono do generalnego remontu zamku przeznaczając go na siedzibę Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych. Starano się przywrócić wygląd budynku z 1939 r. Planowano, że w zamku znajdą się także instytucje kulturalne: biblioteka, świetlica, izba regionalna (muzeum). Remont, przeprowadzony przez szczeciński oddział Pracowni Konserwacji Zabytków ukończono w 1990. W wyniku zmian ustrojowych, które wkrótce nastąpiły, zamek przeszedł we władanie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, która w 1996 sprzedała zamek prywatnemu nabywcy - firmie "Rolmłyn".
Od strony północnej dziedziniec zamkowy ograniczony jest murem kurtynowym, w którym w drugiej połowie XVIII w. wybito bramę umożliwiającą zejście do parku. Ze względu na różnicę wysokości, z zewnątrz do bramy dostawiona była drewniana rampa umożliwiająca bezpieczne zejście. Obecnie rampa nie istnieje, a brama zamknięta jest na stałe kratą. Nad bramą na wysokości I piętra znajduje się wąski korytarz komunikacyjny łączący skrzydło zachodnie ze wschodnim.
Wieża znajduje się w południowo-zachodnim narożu zamku. Niższa partia wieży zbudowana została na planie kwadratu z głazów narzutowych. Wyższe partie zbudowane zostały z cegły i mają narys koła. Szacuje się, że pierwotna wysokość wieży mogła wynosić ok. 25 m. Wewnątrz wieży znajduje się loch o wys. 14,5 m. Jest to niewielkie pomieszczenie na planie kwadratu (długość boku wynosi zaledwie 2 m). Można się do niego dostać tylko od góry za pomocą liny lub długiej drabiny.
Źródło: niezalezna.pl
