Rezydencja rydzyńska powiązana z otoczeniem urbanistycznym jest przykładem kompozycji ukształtowanej w XVII i XVIII wieku. Odznacza się wyjątkowymi wartościami historycznymi, urbanistyczno-architektonicznymi i należy do najwybitniejszych i najlepiej zachowanych realizacji tego typu w Polsce. W 2017 roku została uznana za Pomnik Historii.
W ciągu swej sześćsetletniej historii Rydzyna stała się areną wydarzeń historycznych poprzez związek z osobami znanymi i zasłużonymi dla historii i kultury polskiej. Od początku XV w. do 1909 r. należała do rodów: Rydzyńskich, Leszczyńskich i Sułkowskich. Zamek rydzyński zajmował król Stanisław Leszczyński, a gościli w nim: król August II Mocny i król Szwecji Karol XII. W latach 1928-1939 w murach dawnej rezydencji działało Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich – jedna z najlepszych szkół II Rzeczpospolitej.
W kompozycji zespołu rezydencjonalneo-urbanistycznego, ukształtowała się dopiero w ciągu następnych stuleci, uwidoczniły się aspiracje polityczne dawnych właścicieli i swobodne korzystanie z europejskich wzorców artystycznych (francuskiego czy włoskiego baroku i klasycyzmu).
W projekt i budowę zamku zostali wybitni architekci i artyści: między innymi Józef Szymon Bellotti – architekt nadworny króla Jana III Sobieskiego.
Otaczający zamek park zaprojektowany w duchu baroku (chociaż później przekształcony) należał do jednych z pierwszych polskich realizacji z początków XVII w. Zamysł kompozycyjny przywodzi na myśl znaczące realizacje francuskie: ogród luksemburski lub otoczenie rezydencji Richelieu w Paryżu.
Na początku XV w. kasztelan międzyrzecki Jan z Czerniny założył miasto Rydzynę, zbudował zamek i kościół p.w. św. Stanisława. Pod koniec XVII w. Rydzyna wraz z okolicznymi majątkami przeszła na własność Leszczyńskich herbu Wieniawa. Na zrębie średniowiecznego zamku powstał barokowy pałac (ok. 1685-1695, arch. Józef Szymon Bellotti), który przebudował w latach 1700-1704 król Stanisław Leszczyński (wg projektu architekta Pompeo Ferrariego).
Miasto i zamek zniszczone podczas wojny północnej odbudował hrabia Aleksander Józef Sułkowski herbu Sulima, były minister Augusta II Mocnego. Za autora projektów architektonicznych oraz regulacji planów Rydzyny wg zasad urbanistyki barokowej uważa się architekta Karola Marcina Frantza. Zbudowano wówczas ratusz (1752 r.) i murowany późnobarokowy kościół p.w. św. Stanisława bpa (1746-51) wzniesiony w miejscu starego. W latach następnych wnętrze kościoła otrzymało dekoracje klasycystyczne.
Około 1820 r. istniejący przy zamku park w stylu francuskim został przekształcony na angielski. Po śmierci ostatniego ordynata Sułkowskiego w 1909 r. majątek i zamek w Rydzynie przejął rząd pruski na cele szkolne. W 1924 r. zostały one odzyskane przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego; w zamku do 1939 r. funkcjonowało gimnazjum, potem m.in. internat hitlerowskiej młodzieży. W 1945 r. podpalony przez Rosjan zamek uległ poważnym zniszczeniom. Został odbudowany w latach powojennych.