„Wypalanie go żelazem” kończy się tragicznie. Natomiast każdy z nas może je minimalizować. Chrześcijaństwo wskazuje siedem sposobów na to – unikanie grzechów głównych: pychy, chciwości, nieczystości, zazdrości, nieumiarkowania w jedzeniu i piciu, gniewu i lenistwa. Dodałbym do tego niedopuszczanie – jak działo się to w niemieckich obozach zagłady – do odczłowieczania innych osób, traktowania ich jak numery. Nie tylko wystrzeganie się pychy, ale przezwyciężanie skłonności do samodeprecjacji, radzenie sobie z defektami, zranieniami, krzywdą i kompleksami. Ponieważ częstym źródłem zła jest bezmyślność, drogą zapobiegającą mu jest myślenie. Ale nie byle jakie myślenie, lecz myślenie o sprawach istotnych i ważnych, oparte na faktach, skierowane na prawdę i rządzone przez logikę, cechujące się krytycyzmem i samokrytycyzmem oraz odpowiedzialne. Przed złem chroni odpieranie pokusy szukania kozła ofiarnego oraz niepoddawanie się mentalności manichejskiej. A może i – jak sugeruje prof. Andrzej Zybertowicz – demaskowanie łatwego zrzucania winy na demona bezinteresownego zła.
Przezwyciężyć zło
Zło na tym świecie było, jest i będzie.
