Komisja Europejska uruchomiła procedurę naruszeniową i dała Polsce dwa miesiące na odpowiedź w związku z niedawnym orzeczeniem polskiego Trybunału Konstytucyjnego. W październiku 2021 r. TK orzekł, że w sprawach nieregulowanych przez traktaty, prawo krajowe ma wyższość nad prawem unijnym.
Komisja Europejska wydała dzisiaj komunikat o "wszczęciu przeciwko Polsce postępowania ws. uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego UE" z powodu "poważnych obaw związanych z polskim Trybunałem Konstytucyjnym i jego orzecznictwem.
Chodzi przede wszystkim o orzeczenia z 14 lipca 2021 r. i 7 października 2021 r., w których - jak twierdzi KE - "uznano postanowienia traktatów unijnych za niezgodne z konstytucją RP, wyraźnie kwestionując prymat prawa unijnego".
"Komisja uważa, że te orzeczenia TK naruszają ogólne zasady autonomii, pierwszeństwa, skuteczności i jednolitego stosowania prawa unijnego oraz moc wiążącą orzeczeń TSUE".
KE wyraziła również "poważne wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności Trybunału Konstytucyjnego" i twierdzi, że "nie spełna on wymogów sądu ustanowionego wcześniej ustawą".
Procedura naruszeniowa rozpoczyna się, gdy KE orzeknie, że państwo członkowskie UE podejmuje lub podjęło działania, które mogą stanowić naruszenie prawa unijnego zapisanego w traktatach. Jeśli samo nie podejmie działań naprawczych, zostaje do tego wezwane przez KE. Na odpowiedź państwo członkowskie ma najczęściej 2 miesiące - tak jest także w opisywanym dzisiaj przypadku. Komisja może w dalszej kolejności skierować do państwa członkowskiego formalny wniosek o przestrzeganie prawa unijnego. Jeśli to nic nie zmieni, wówczas sprawa może trafić do TSUE, a KE - zwrócić się do sądu o nałożenie kar, zwłaszcza, jeśli kraj nie zastosuje się do wyroku unijnego trybunału.
Trybunał Konstytucyjny orzekł 7 października 2021, że przepisy europejskie w zakresie, w jakim organy Unii Europejskiej działają poza granicami kompetencji przekazanych przez Polskę, są niezgodne z polską konstytucją. Niezgodny z konstytucją jest także przepis europejski uprawniający sądy krajowe do pomijania przepisów konstytucji lub orzekania na podstawie uchylonych norm, a także przepisy Traktatu o UE uprawniające sądy krajowe do kontroli legalności powołania sędziego przez prezydenta oraz uchwał Krajowej Rady Sądownictwa ws. powołania sędziów.
14 lipca 2021 polski TK orzekł, że niezgodny z Konstytucją RP są zapisy TUE "w zakresie, w jakim Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nakłada ultra vires zobowiązania na Rzeczpospolitą Polską jako państwo członkowskie Unii Europejskiej, wydając środki tymczasowe odnoszące się do ustroju i właściwości polskich sądów oraz trybu postępowania przed polskimi sądami".