„Ty masz zwyciężać” – powiedział Jan Paweł II do młodego księdza Marka Jędraszewskiego

Anegdotę o Janie Pawle II i obronie pracy doktorskiej przez młodego księdza opisała Jolanta Sosnowska, która tytuł „Ty masz zwyciężać” nadała całej biografii arcybiskupa.

Książka niedawno ukazała się nakładem wydawnictwa „Biały Kruk”. Jak pisze autorka, 20 grudnia 1979 r. ks. Marek obronił pracę doktorską zatytułowaną „Le relazioni intersogget-tive nella filosofia di Emmauel Levinas”. Jej promotorem był jezuita, o. prof. Simon Decloux, który miał duży wpływ na drogę naukową Marka Jędraszewskiego.

Potem praca została nagrodzona złotym medalem Ojca Świętego Jana Pawła II.

Uczeń arcybiskupa Baraniaka – Żołnierza Niezłomnego

Ale wcześniej na osobowość księdza Marka Jędraszewskiego wpływ miał jeszcze ktoś inny. Wyświęcił go arcybiskup Antoni Baraniak, który przeżył piekło stalinowskich tortur.

Aresztowany razem z prymasem Wyszyńskim w 1953 roku, przez trzy lata poddawany był brutalnemu śledztwu. Był 145 razy przesłuchiwany, niekiedy po kilkanaście godzin, zrywano mu paznokcie, przetrzymywano przez wiele dni bez ubrania w lodowatej, pełnej fekaliów celi. Mimo okrutnych tortur nie dał się złamać i nie obciążył prymasa Wyszyńskiego, na czym tak bardzo zależało bezpiece. Jego zeznania miały służyć wytoczeniu Prymasowi Tysiąclecia procesu o zdradę państwa i działalność kontrrewolucyjną. – Ksiądz Marek Jędraszewski poznał arcybiskupa Baraniaka jako młody kleryk i wywarł on na niego ogromny wpływ – opowiada Jolanta Hajdasz, autorka filmów o abp. Baraniaku „Zapomniane męczeństwo”, „Żołnierz Niezłomny Kościoła” i „Powrót”. To właśnie abp Baraniak skierował ks. Marka Jędraszewskiego na studia do Rzymu – na Wydział Filozofii Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego.

Jak mówi Jolanta Hajdasz, w postawie arcybiskupa Jędraszewskiego, także tej z ostatnich dni, gdy stał się obiektem ataków, widać szkołę abp. Baraniaka. – Był pokorny, nie musiał być na pierwszym planie, ale był jednocześnie uparty, do końca wierny swoim poglądom, wbrew wszystkim przeciwnościom – przyznaje. Jej zdaniem, Marek Jędraszewski zajął się dziedzictwem abp. Baraniaka po rozmowie z Janem Pawłem II. – Ojciec Święty zapytał go pewnego razu, co Poznań robi dla pamięci o arcybiskupie Baraniaku. A prawda była taka, że praktycznie nie robił nic, nic nie było wiadomo o jego przejściach. Dlatego gdy otwarto archiwa IPN, biskup Jędraszewski jako naukowiec zaczął badania nad jego życiem i rozpoczął przywracanie pamięci o nim – opowiada Jolanta Hajdasz. Plonem tych badań było grube, dwutomowe dzieło biskupa Jędraszewskiego zatytułowane „Teczki na Baraniaka”.

„Poprzez fakt udzielenia mi święceń kapłańskich abp Baraniak stał mi się osobą bardzo bliską, wobec której czuję wielki dług wdzięczności. Losy polskiego Kościoła, a także Polski, byłyby wręcz tragiczne, gdyby on jako dyrektor Sekretariatu Prymasa Polski w randze biskupa pomocniczego gnieźnieńskiego – w latach 1951–1957 – został złamany przez komunistów”

– mówił arcybiskup autorce swojej biografii.

Stanisław Markowski: to przełomowy moment w historii polskiego Kościoła

Stanisław Markowski, fotograf, kompozytor i autor filmowych impresji, towarzyszy krakowskiemu Kościołowi z aparatem od czasów, gdy rządził nim młody biskup Karol Wojtyła. Pierwsze msze przyszłego papieża widać na unikalnych zdjęciach, obok innych wielkich, historycznych, krakowskich wydarzeń – manifestacji stanu wojennego, miejsca zabójstwa Stanisława Pyjasa czy samospalenia Walentego Badylaka. – Krakowski Kościół stał się w latach przed pojawieniem się arcybiskupa Jędraszewskiego trochę skostniałą, hermetyczną strukturą, zapleśniałym dworem. Nic się nie działo, odnosiło się wrażenie zasiedzenia na tym grajdole, gdzie każdy może z niego żyć. Nie było tego zupełnie jak ugryźć – opowiada z charakterystyczną dla siebie szczerością. Jak mówi, pojawienie się w Krakowie – po Poznaniu i Łodzi – arcybiskupa Jędraszewskiego odebrał jako ingerencję Pana Boga. – Nagrywałem pierwsze msze arcybiskupa, odprawiane w kościółku świętego Józefa. To było jak cud, kazania trafiające w sedno, zupełnie inny powiew. Wszystko w duchu Karola Wojtyły – opowiada Stanisław Markowski.

– To niesłychanie głęboka postać, wybitny filozof, niezwykły patriota, a jednocześnie duchowny, który przyjmie na rozmowę każdego, jeśli tylko ma dziesięć minut i sekretarz organizujący jego pracę nie postawi jakichś przeszkód

– podsumowuje. Jak mówi, niektórzy oczekiwali, że zaraz po pojawieniu się w Krakowie arcybiskup dokona jakichś radykalnych posunięć, na przykład odbierze „Tygodnikowi Powszechnemu” prawo do posługiwania się przydomkiem „katolicki”. – Ksiądz arcybiskup mówił, że nie chce zaczynać od rewolucji. Ale wiadomo było, że nadejdzie ten moment, gdy będzie musiał powiedzieć zdecydowanie prawdę o najważniejszych sprawach. Nie mam wątpliwości, że to, co dzieje się na naszych oczach, jest przełomowym momentem w historii polskiego Kościoła – mówi Stanisław Markowski.

Bamber z pochodzenia

Rodzinne korzenie abp. Marka Jędraszewskiego szczegółowo opisuje Jolanta Sosnowska w jego biografii-albumie „Ty masz zwyciężać”. Wspomina o jego pochodzeniu od Bambrów – od strony babci i matki: „Dziś mało kto, poza Wielkopolską, orientuje się, kto to byli Bambrzy, choć są bardzo ciekawym przykładem polonizacji całych grup społecznych. Polonizacji jak najbardziej dobrowolnej, wynikającej z atrakcyjności dawnej Rzeczypospolitej”. Bambrzy zostali sprowadzeni przez władze Poznania w latach 1719–1753, aby zasiedlić opuszczone wielkopolskie wsie, których ludność została zdziesiątkowana wskutek wojny i epidemii cholery.

Z inicjatywą ich sprowadzenia do Polski wystąpił bp Krzysztof Antoni Szembek, który w czasie pobytu w niemieckiej Górnej Frankonii zwrócił uwagę na ubóstwo tamtejszych chłopów. Zaproszono ich więc do znacznie bogatszej Rzeczypospolitej na wyludnione tereny, stawiając jako warunek osiedlenia wyznanie rzymskokatolickie. Katolicka wiara i mieszane małżeństwa Polaków z Bambrami sprzyjały szybkiej polonizacji niemieckich przybyszów, ale i przyjmowaniu w Poznaniu ich ludowych obyczajów. Do dziś w czasie procesji Bożego Ciała w Poznaniu widać dziewczynki w bamberskich strojach. 

Podczas zaborów, kiedy kanclerz Niemiec Otto Bismarck w ramach Kulturkampfu starał się ze wszystkich sił zniszczyć Kościół katolicki, Bambrzy opowiedzieli się po stronie polskiej, stając się polskimi patriotami. W końcu XIX wieku wśród katolickich mieszkańców wsi należących do miasta Poznania nie było ani jednej osoby deklarującej narodowość niemiecką. A potem Bambrzy brali udział w Powstaniu Wielkopolskim. Wśród nich wuj przyszłego arcybiskupa, Leon Kahl, odznaczony orderem Virtuti Militari, który zginął we wrześniu 1939 r. od niemieckich bomb. Pamięć o wuju była bardzo silna w rodzinie przyszłego arcybiskupa i wywarła na niego niemały wpływ.

 

Źródło: Gazeta Polska