W sierpniu przewodniczący Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej ogłosił konkurs na stanowisko prezesa IPN. Konieczność jego przeprowadzenia wynikała z objęcia przez dotychczasowego prezesa, Karola Nawrockiego, urzędu prezydenta RP, co wiązało się z rezygnacją z funkcji kierowania Instytutem, którą pełnił od 2021 roku. Ostateczną decyzję w sprawie wyboru prezesa podejmuje Sejm – to on, na wniosek Kolegium IPN i za zgodą Senatu, powołuje oraz odwołuje szefa Instytutu.
Zgodnie z informacją opublikowaną w Biuletynie Informacji Publicznej IPN, kandydaci będą odpowiadać na pytania członków Kolegium w kolejności alfabetycznej. Są to: dr Aldona Dydek, dr Arkadiusz Kazański, dr Marek Kołłątaj, dr Maciej Kossowski, dr Joanna Napierała, dr Karol Paterski, dr hab. Karol Polejowski, dr Emilian Prałat i dr Marcin Wałdoch.
Dwa etapy konkursu
Postępowanie konkursowe składa się z dwóch etapów. W pierwszym oceniane były dokumenty i oświadczenia kandydatów. Drugi etap stanowi publiczne wysłuchanie, podczas którego uczestnicy prezentują swoje kompetencje oraz wizję kierowania Instytutem. Następnie Kolegium IPN w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów, podejmuje uchwałę o wskazaniu kandydata. Jeśli żaden z uczestników nie uzyska wymaganej większości, przeprowadzane jest ponowne głosowanie zwykłą większością głosów – spośród dwóch kandydatów z najlepszym wynikiem.
W przypadku braku rozstrzygnięcia w głosowaniach, Kolegium uznaje konkurs za nierozstrzygnięty i przewodniczący ogłasza go ponownie. Informacja o rekomendowanym kandydacie zostanie podana do wiadomości publicznej po przekazaniu jej Marszałkowi Sejmu we wtorek po południu.
Funkcję prezesa IPN w przeszłości sprawowali: Leon Kieres, Janusz Kurtyka, Łukasz Kamiński, Jarosław Szarek oraz Karol Nawrocki. Ostatni został zaprzysiężony na prezydenta RP 6 sierpnia 2025 roku. W takiej sytuacji, zgodnie z ustawą, termin zgłaszania kandydatur w konkursie na stanowisko prezesa wynosi 30 dni od ogłoszenia naboru, a przesłuchania kandydatów mają charakter publiczny.
Kadencja prezesa IPN trwa pięć lat, a osoba pełniąca tę funkcję jest niezależna od organów władzy państwowej. Ustawa przewiduje, że ta sama osoba nie może sprawować urzędu dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Prezes nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności bez zgody Sejmu, z wyjątkiem sytuacji zatrzymania na gorącym uczynku przestępstwa, gdy jest to konieczne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania.