NFOŚiGW na straży (pożarnej) polskiej racji stanu
Finansowe wspieranie straży pożarnej to polska racja stanu. Oprócz oczywistych zadań związanych z gaszeniem pożarów, służba ta odpowiada za bezpieczeństwo Polaków i ochronę ich życia, zdrowia oraz mienia. Zarówno ci zawodowi, jak i ochotnicy, prowadzą także akcje ratownicze w czasie klęsk żywiołowych czy pracują przy likwidacji wielu zagrożeń miejscowych. Szerokie i wydatnie zwiększane w ostatnich latach wsparcie dla straży pożarnej płynie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we współpracy z szesnastoma funduszami wojewódzkimi. Objaśniamy priorytetowy program „Adaptacja do zmian klimatu” oraz inne programy służące finansowemu wspieraniu polskich służb ratowniczych.
Straż Pożarna to pierwsza ogólnokrajowa formacja zawodowa, umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt najwyższej klasy, która w obecnym wydaniu została powołana ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 roku. Przez przeszło trzydzieści lat, służba pokonała długą drogę. Dziś Polska, na tle zestawień w skali europejskiej czy nawet światowej, ma wzorcowo zorganizowany system pożarnictwa, w skład którego wchodzi Państwowa Straż Pożarna (PSP) oraz gęsta sieć Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP). Profesjonalne wyposażenie jednostek oraz ciągły rozwój możliwy jest w dużej mierze dzięki dofinansowaniom płynącym z Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
Dla resortu priorytetem jest funkcjonowanie obu formacji – PSP i OSP – w zsynchronizowanej synergii, co zaowocowało realizacją programów pomocowych dla strażaków. Głównie dotacji, kierowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wespół z szesnastoma funduszami wojewódzkimi.
Nie tylko pożary! Szerokie kompetencje straży pożarnej
Czy wiesz, że gaszenie pożarów to tylko 20 proc. ogółu interwencji straży pożarnej? Pytaniem tym zakreślmy główny profil działalności i największe wyzwania współczesnego świata dla tej służby.
Działania straży pożarnej mają kluczowy wpływ na ochronę życia, zdrowia i mienia Polaków oraz poczucie ich bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania oraz nauki czy pracy. Obok pierwotnego powołania, tj. gaszenia pożarów, strażacy wpadają w wir szeregu rozmaitych zadań i misji – walki z klęskami żywiołowymi i innymi zagrożeniami miejscowymi, interwencjami w wypadkach komunikacyjnych, ratownictwem medycznym, technicznym, wodnym, poszukiwawczo-ratowniczym, chemicznym czy ekologicznym.
Straży pożarnej od lat szeroko udzielają instytucje z obszaru działalności Ministerstwa Klimatu i Środowiska, czyli Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW). W dobie nawalnych deszczów, długotrwałych susz, gwałtownych burz, huraganów, czy trąb powietrznych, działalność strażaków związana z likwidacją skutków klęsk żywiołowych nabiera szczególnego znaczenia, zwłaszcza w transporcie i energetyce, ale także w odniesieniu do prywatnych domów i posesji.
O ile Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą w kraju instytucją publiczną powołaną do finansowania ekorozwoju Polski, to w swej misji szczególną wagę przykłada do kwestii społecznych. Rozumie przez to wpływanie na poprawę bezpieczeństwa i jakości życia Polaków, co jest jednoznaczne z finansowym wspieraniem służb ratowniczych, w szczególności strażaków z Państwowej Straży Pożarnej i Ochotniczych Straży Pożarnych.
„Adaptacja do zmian klimatu”. Poznaj priorytetowy program NFOŚiGW
Spośród szeregu działań i przedsięwzięć, szczególnie istotnym instrumentem finansowego wspierania zawodowej straży pożarnej jest wdrażany obecnie przez NFOŚiGW priorytetowy program pod nazwą „Adaptacja do zmian klimatu”. Główne założenie programu to podniesienie poziomu ochrony przed skutkami zmian klimatu oraz zagrożeń naturalnych, a także upowszechnienie nowoczesnych, efektywnych i skutecznych rozwiązań służących poprawie jakości życia mieszkańców i odporności na skutki zmian klimatu. Program wpisuje się w strategiczne plany rządowe, w tym „Politykę ekologiczną państwa 2030”.
Budżet programu, który będzie prowadzony w latach 2022-2027, wynosi do 1,15 mld zł, w tym do 400 mln zł dla bezzwrotnych form dofinansowania (dotacji) i do 750 mln zł dla zwrotnych form dofinansowania (preferencyjnych pożyczek). Środki te stanowią pomoc w zakupie przez PSP sprzętu do prowadzenia akcji ratowniczych i usuwania skutków zagrożeń.
Jak tłumaczy NFOŚiGW, „w grupie beneficjentów programu, obok jednostek samorządu terytorialnego, podmiotów świadczących usługi publiczne, czy instytucji zajmujących się ochroną środowiska, kluczowe miejsce zajmują właśnie służby ratownicze będące państwowymi jednostkami budżetowymi, czyli głównie PSP”.
Co można finansować ze środków dostępnych w programie „Adaptacja do zmian klimatu”? To rozmaite przedsięwzięcia, spośród których szczególne znaczenie ma zakup specjalistycznego sprzętu niezbędnego do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczych, ograniczania i usuwania skutków zagrożeń naturalnych i poważnych awarii, a także urządzeń do prognozowania takich zdarzeń i zapobiegania ich skutkom. W praktyce NFOŚiGW dofinansowuje zakup dla PSP specjalistycznych wozów strażackich wraz z ich niezbędnym wyposażeniem i oprzyrządowaniem.
„Duży Strażak” – miliony złotych bezzwrotnych dotacji dla druhów z Ochotniczych Straż Pożarnych
Tak jak wyżej akcentowaliśmy szczególne znaczenie i społeczną rolę PSP, tak szerokie wsparcie finansowe z resortu klimatu i środowiska otrzymują także jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych w całym kraju. Dofinansowanie odbywa się w ramach priorytetowego programu „Ogólnopolski program finansowania służb ratowniczych. Część 1) Dofinansowanie zakupu specjalistycznego sprzętu wykorzystywanego w akcjach ratowniczych”.
Tu NFOŚiGW, wspólnie z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej, współfinansuje zakup samochodów ratowniczo-gaśniczych dla strażaków z jednostek OSP. Budżet programu, który ma być realizowany w latach 2018-2025, wynosi do 623 mln zł. Co kluczowe dla ochotniczych jednostek, kwota ta w całości przeznaczona jest na bezzwrotne dotacje. Zakłada się, że wsparcie zaowocuje imponującą flotą 2130 pojazdów.
Mechanizm wsparcia jest efektywny i sprawdzony w praktyce. NFOŚiGW zawiera umowy z poszczególnymi WFOŚiGW na zakup samochodów dla OSP oraz WOPR i GOPR – podmiotów wskazanych na liście zatwierdzonej przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Klimatu i Środowiska. Sama lista sporządzana jest przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej (PSP), choć finalnie zatwierdzana przez obu wspomnianych ministrów.
Skalę wsparcia zobrazować mogą konkretne liczby. A te są imponujące; tak samo, jak dzieląca je przepaść w porównaniu do lat 2008-2015. Zestawienia ostatnich lat pokazują, że wsparcie pozostaje w ogólnej tendencji wzrostowej.
Przykładowo, w 2018 r. wypłaty dla strażaków-ochotników z NFOŚiGW za pośrednictwem wszystkich 16 wojewódzkich funduszy opiewały na kwotę niemal 100 mln zł, co przełożyło się na zakup 455 samochodów ratowniczo-gaśniczych. W następnym roku (2019) wskaźniki te były już znacznie wyższe: ponad 131 mln zł wypłat i w konsekwencji 499 pojazdów zakupionych dla OSP. Kolejny, choć trudny – bo miniony pod znakiem epidemii Covid-19 – rok 2020, przyniósł kolejną rekordową wówczas skalę wypłat: ponad 161 mln zł, za którą to kwotę zakupiono 597 samochodów potrzebnych strażakom. NFOŚiGW się nie zatrzymuje. Do końca roku 2023 założono wypłaty dla strażaków-ochotników na poziomie ponad 236 mln zł, co ma zasilić jednostki OSP w kolejne 676 pojazdów.
Jak wynika z zestawienia dotacji oraz liczby zakupionych pojazdów dla jednostek OSP w latach 2008-2015, strażaków-ochotników wsparto wówczas 1732 pojazdami. W analogicznym okresie siedmiu lat – 2016-2023 – do jednostek OSP trafi 3627 pojazdów.
„Mały Strażak” – co oprócz wozów?
Strażacy-ochotnicy mogą liczyć nie tylko na wozy ratowniczo-gaśnicze. Równie kluczowy jest „Ogólnopolski program finansowania służb ratowniczych. Część 2) Dofinansowanie zakupu sprzętu i wyposażenia jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych”. Celem tego projektu jest podniesienie gotowości bojowej lokalnych służb ratowniczych poprzez doposażenie poszczególnych OSP w sprzęt niezbędny nie tylko do gaszenia pożarów, ale szerzej – do zapobiegania i likwidacji skutków katastrof naturalnych, ekstremalnych zjawisk atmosferycznych i awarii technicznych, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu ludzi, mieniu albo środowisku naturalnemu.
Strażacy-ochotnicy dostają wiec środki finansowe na zakup sprzętu i wyposażenia:
* ochronne wyposażenie strażaka (specjalne ubrania, buty, rękawice, hełmy, niepalne kominiarki, kombinezony, aparaty powietrzne z butlami, maski itp.),
* sprzęty łączności (radiotelefony, megafony, syreny itp.)
* sprzęty uzbrojenia i techniki specjalnej (drabiny, agregaty prądotwórcze, motopompy pożarnicze, węże strażackie, prądownice, kurtyny wodne, wytwornice piany, piły i pilarki, bosaki, nożyce, urządzenia hydrauliczne itp.).
Pula środków w programie wynosi 104 mln zł. Zakłada się, że wsparcie dotrze do 4160 jednostek służb ratowniczych.
Wsparcie straży pożarnej – polska racja stanu
Przedstawione liczby to zaledwie wycinek rozmaitych działań, jakie NFOŚiGW realizuje w ramach wsparcia straży pożarnej. Jak podkreśla instytucja, dotowanie ma na celu dbałość o bezpieczeństwa lokalnych społeczności i całego polskiego społeczeństwa. Dzięki finansowemu wsparciu okazywanemu straży pożarnej przez NFOŚiGW i WFOŚiGW poczucie bezpieczeństwa Polaków staje się jeszcze silniejsze i pewniejsze. A to, w dobie licznych zagrożeń natury ekologicznej i klimatycznej, ale także geopolitycznej, związanej z wojną rozpętaną przez Rosję na Ukrainie, jest już nie tylko jednym z priorytetów Ministerstwa Klimatu i Środowiska, ale wręcz wyznacznikiem polskiej racji stanu.
Źródło: NFOŚiGW, niezalezna.pl
