Poznamy tajemnice esbeków i ich donosicieli? Słynna „zetka” przestanie być tajna
Instytut Pamięci Narodowej opublikuje we wtorek 24 stycznia wykaz ok. 6,5 tys. jednostek archiwalnych, które w 2016 r. zostały wyłączone z tzw. zbioru zastrzeżonego.
Pojęcie „wykaz” oznacza, że nie będą opublikowane dokumenty (np. akta osobowe tajnych współpracowników komunistycznego państwa), ale informacje o nich. Indeks ten pojawi się na stronie internetowej IPN ok. godz. 10.
Instytut podkreśla, że będą to tylko i wyłącznie sygnatury jednostek archiwalnych wraz z ich krótkim opisem. Chodzi o to, że dokumentacja ta jest jawna i dostępna w Archiwum IPN od dłuższego czasu (bo została wyłączona ze zbioru w 2016 r.), natomiast sam wykaz ma jedynie pomóc m.in. pracownikom naukowym lub dziennikarzom odnaleźć te dokumenty, które ich interesują.
W ostatnich tygodniach w pomieszczeniach archiwum IPN, gdzie znajduje się jeszcze ok. 340 metrów bieżących tzw. zbioru zastrzeżonego, codziennie pracuje kilkudziesięciu funkcjonariuszy ABW, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej oraz Służby Kontrwywiadu i Wywiadu Wojskowego. Zgodnie z nowelizacją ustawy o IPN z ub.r. dokonują oni przeglądu dokumentów tzw. zetki, by na tej podstawie część z nich rekomendować do utajnienia, a część do ujawnienia. Według ostatnich informacji PAP, do analizy pozostało im ok. 4 tys. jednostek archiwalnych. Warto dodać, że niektóre dokumenty, które powinny znaleźć się w zasobie „zetki” w IPN, wciąż są fizycznie w dyspozycji służb - na zasadzie wypożyczenia i za zgodą Instytutu Pamięci Narodowej, który posiada listę tych dokumentów.
CZYTAJ WIĘCEJ: Nieznane akcje SB, morderstwa, teczki esbeków - IPN ujawni tajne akta
Ostateczną decyzję o utajnieniu albo ujawnieniu dokumentów ze zbioru zastrzeżonego będzie podejmował prezes IPN. Niezależnie od tych rozstrzygnięć 15 czerwca br. wszystkie dokumenty ze zbioru zastrzeżonego, których służby nie zdążą przejrzeć lub te, które nie otrzymają klauzul tajności w trybie ochrony informacji niejawnych, staną się z mocy prawa jawne i podlegające udostępnieniu. Wówczas tzw. zbiór zastrzeżony przejdzie do historii.
Publikacja wykazu dokumentów wyłączonych ze zbioru w 2016 r. - jak podkreślają w rozmowie z PAP archiwiści IPN - jest w dotychczasowej historii IPN pierwszym tak daleko idącym przedstawieniem dokumentacji zgromadzonej w „zetce”. Indeks ten będzie składał się z trzech kolumn. W pierwszej z nich będą sygnatury akt po wyłączeniu ze zbioru; w drugiej sygnatury akcesji (czyli z momentu, kiedy akta te były włączone do zbioru zastrzeżonego); w trzeciej krótki opis akt. IPN zapewnia, że w poruszaniu się po wykazie pomoże prosta wyszukiwarka oraz słownik, który ułatwi rozpoznawanie skrótów i akronimów dotyczących dokumentów.
W wykazie znajdą się informacje m.in. o aktach osobowych funkcjonariuszy SB, wojskowych służb specjalnych (w tym wywiadu i kontrwywiadu) oraz ich materiały operacyjne, a także o teczkach personalnych tajnych współpracowników służb komunistycznego państwa. Mogą znaleźć się w nim również dane osób, które obecnie pełnią istotną rolę w życiu publicznym. Archiwiści i historycy, z którymi rozmawiała PAP, są przekonani, że udostępnienie tej dokumentacji poszerza wiedzę o najnowszych dziejach Polski, głównie o funkcjonowaniu cywilnego i wojskowego aparatu bezpieczeństwa w PRL.
Pełne udostępnienie historykom dokumentacji z tzw. zbioru zastrzeżonego pomoże lepiej zbadać m.in. metody działania SB. Cenne są dokumenty dotyczące rezydentur wywiadu PRL.
- powiedział PAP dyrektor Biura Badań Historycznych IPN dr hab. Mirosław Szumiło.
To ważne, by znać prawdę o przeszłości, w tym także wiedzieć, kto, jak i gdzie był uwikłany we współpracę. Nie chodzi jednak o to, by szukać sensacji o konkretnych osobach, bo według mojej wiedzy nie będzie tam wielkich, personalnych rewelacji
- podkreślił.
We wtorek w związku z publikacją wykazu o godz. 10 planowana jest konferencja prasowa w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie. IPN poinformował, że udział w niej wezmą: prezes Instytutu Jarosław Szarek, dyrektor Archiwum Marzena Kruk, zastępca przewodniczącego Kolegium IPN Sławomir Cenckiewicz oraz starszy inspektor w Archiwum IPN Witold Bagieński.
Źródło: PAP,niezalezna.pl
