Twoje dziecko jest bardzo ruchliwe, nie kończy rozpoczętych zabaw, szybko nudzi się nowymi zabawkami, słabo zjada posiłki... Wszystkie te objawy mogą świadczyć o nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi lub zaburzeniami hiperkinetycznymi, czyli ADHD. Na przestrzeni lat wokół terminu ADHD narosło wiele mitów, dlatego w naszym tekście skupimy się na faktach i poszukamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania: Kto może zdiagnozować ADHD? Gdzie szukać pomocy i jak postępować z dzieckiem, u którego stwierdzono występowanie nadpobudliwości psychoruchowej?
Nadpobudliwość psychoruchowa (ADHD), możne zostać zdiagnozowana u dziecka dość wcześnie, bo nawet już w wieku wczesnoszkolnym. Wbrew powszechnej opinii, coraz częściej taką diagnozę stawia się nie tylko u chłopców stawia, lecz również u dziewczynek. W przeciwieństwie do chłopców, u których zazwyczaj dominującą rolę odgrywa nadpobudliwość, u dziewczynek częściej przeważają zaburzenia koncentracji, co szczególnie utrudnia rozpoznanie i często może zostać źle zdiagnozowane.
W procesie diagnozy wyróżnia się grupy objawów, które należy zbadać. Trzeba przy tym pamiętać, że wyróżnia się ADHD, czyli zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi, ale także ADD, czyli zespół deficytu uwagi bez nadpobudliwości ruchowej.
- pierwszy obszar objawów to tendencja do rozpraszania się, zapominania, gubienia się w szczegółach, typowe są trudności z podejmowaniem decyzji, z organizacją czasu, spóźnianie się, problemy z rozpoczynaniem czy kończeniem zadań.
- drugi obszar objawów jest związany z nadaktywnością ruchową. Pacjent ma poczucie niepokoju, trudności z odpoczynkiem, jest nadmiernie rozmowny, ruchliwy, mogą pojawić się trudności ze spokojnym snem.
- trzecia grupa objawów wynika z nadmiernej impulsywności. To np. trudności w oczekiwaniu na swoją kolej w kolejce, łatwość w wydawaniu pieniędzy, nagłe decyzje o zmianie pracy czy impulsywne objadanie się.
- czwarta grupa objawów, związana jest z chwiejnością emocjonalną. Dorosły pacjent z ADHD często boryka się z drażliwością i wybuchami gniewu.
Diagnoza ADHD u dziecka, a nawet dorosłego wymaga współpracy z kilkoma specjalistami: psycholog, psychiatra, pediatra oraz neurolog dziecięcy. W diagnozie bardzo ważną rolę odgrywa dobrze przeprowadzony wywiad z rodzicami na temat dziecka. Jego funkcjonowanie w domu, szkole, przedszkolu, z grupą rówieśników. Często do postawienia diagnozy niezbędne będzie dostarczenie psychologowi opinii lub ankiety pedagoga szkolnego czy wychowawcy.
Podczas diagnozowania dziecka wykonuje się specjalne testy. Ich celem jest ocena intelektualna, zdolności do zapamiętywania, test na koncentrację oraz kojarzenie. W testach ocenia się również sprawność i koordynację ruchową. Wszystko to ma na celu wykluczenie innych chorób czy problemów natury psychicznej tj.:
W czasie diagnozy lekarz musi również wykluczyć objawy z zaburzeniami neurologicznymi lub somatycznymi:
Leczenie ADHD u każdego dziecka należy traktować indywidualnie. Największym problemem w terapii jest ogólne generalizowanie problemu i sprowadzanie pacjenta do jakiegoś ogólnego wzorca. Tymczasem w kwestii ADHD wszystko zależy od wieku, stanu zdrowia, występowania objawów oraz podatności na terapię.
Program leczenia najczęściej składa się z następujących etapów:
W leczeniu farmakologicznym stosowany jest lek psychostymulujący, czyli metylofenida. Wpływa on uspakajająco na dziecko i poprawia jego koncentrację. Niestety ma swoje skutki uboczne: brak apetytu, zaburzenia snu czy zahamowanie wzrostu. Może prowadzić do uzależnienia!
W leczeniu ADHD Oprócz leczenia farmakologicznego ważniejsza jest psychoterapia i praca nad dzieckiem. Plan dnia takiego dziecka powinien być uporządkowany i posiadać konkretny harmonogram. Dziecku należy zlecać krótkie, konkretne zadnia np. „pościel łóżko”, „schowaj kredki”, a nie ogólne – „posprzątaj pokój”.