Żyrandol z Wielkiej Synagogi zniszczonej przez Niemców
Żyrandol ze zniszczonej przez Niemców jesienią 1939 r. Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu ponownie zawisł w miejscu modlitwy: w jedynej ocalałej w mieście bóżnicy Chewra Lomdej Misznajot. Żyrandol został odnaleziony podczas prac archeologicznych latem 2004 r. Przeprowadzono je w miejscu, w którym znajdowała się kiedyś dawna bożnica. Zabytek został poddany renowacji trwającej kilka miesięcy.
Pracujemy jeszcze, aby go odpowiednio wyeksponować. Zostanie podświetlony.
– powiedział dyrektor Centrum Żydowskiego w Oświęcimiu Tomasz Kuncewicz.
Planowane jest również zbudowanie repliki żyrandola, która zawisłaby w niewielkim parku upamiętniającym Wielką Synagogę. Zostanie on otwarty w 90. rocznicą spalenia bożnicy przez Niemców. Centrum prowadzi zbiórkę funduszy, by sfinansować stworzenie parku, w tym wykonanie repliki żyrandola. Prowadzona ona jest w Internecie pod adresem: https://zrzutka.pl/pomoz-upamietnic-wielokulturowy-oswiecim-zrzutka-na-park-pamieci-wielkiej-synagogi-tpxde7.
Wielka Synagoga została wzniesiona na przełomie lat 60. i 70. XIX w., w miejscu, które wcześniej także zajmowała bożnica. W nocy z 29 na 30 listopada 1939 r. Wielka Synagoga została spalona, a pogorzelisko zostało rozebrane.
Synagoga Chewra Lomdej Misznajot (hebr. Stowarzyszenie Studiujących Misznę) jest jedynym żydowskim domem modlitwy w Oświęcimiu, który nie został całkowicie zniszczony podczas II wojny. Jego budowę rozpoczęto ok. 1913 r., a swoje funkcje spełniał do 1939 r. Podczas wojny wnętrze zostało zniszczone, a budynek służył m.in. jako niemiecki magazyn amunicji. Po wojnie grupa ocalonych z zagłady oświęcimskich Żydów przywróciła jej pierwotną funkcję. Po kilku latach opuścili Polskę, a budynek stał nieużywany. Znajdowała się w nim m.in. hurtownia dywanów.
W 1998 r. budynek został zwrócony bielskiej gminie żydowskiej, jako pierwszy obiekt żydowskiego kultu religijnego w Polsce oddany w ręce prawowitych spadkobierców po upadku komunizmu. Bielska społeczność w tym samym roku przekazała go na rzecz Centrum Żydowskiego.
Źródło: dzieje.pl
