Zabytki piśmiennictwa Śląska Cieszyńskiego
Ok. 30 najcenniejszych zabytków kultury piśmienniczej Śląska Cieszyńskiego, które ukazały się od pierwszej połowy XV w. aż po lata 1918-1920, zobaczyć można na otwartej w sobotę w Książnicy Cieszyńskiej ekspozycji „Rara avis Tessinensis”.
To dzieła, które wyszły spod pióra najwybitniejszych synów tej ziemi. Ich pojawienie się zapowiadało nadejście przełomowych wydarzeń lub zjawisk w dziejach regionu. To też dzieła ucieleśniające najbardziej specyficzne cechy kultury cieszyńskiej. (…) Wystawa stwarza jedyną w swoim rodzaju sposobność, by w jednym miejscu ujrzeć najcenniejsze - przechowywane w Książnicy - zabytki kultury piśmienniczej Śląska Cieszyńskiego.
– wskazał pracownik Książnicy Wojciech Święs, który wraz z Jolantą Sztuchlik przygotował ekspozycję.
Wystawa obejmuje kilka części. Pierwszą stanowią „Fundamenty”. Prezentuje najstarsze zabytki cieszyńskiego piśmiennictwa, m.in. słynni „Prorocy Cieszyńscy” z lat 1418–1439, miniaturowy modlitewnik księżnej Elżbiety Lukrecji z XV w. oraz pozostałości po bibliotece klasztoru braci dominikanów w Cieszynie.
Drugi dział – „Księstwo Cieszyńskie” – ukazuje dzieła związane z dynastią panujących książąt: pierwszą drukowaną kronikę księstwa z 1588 r., czy dedykację dla księcia Adama Wacława z 1605 r., ale również kilka obiektów stanowiących spuściznę po lokalnej szlachcie.
Trzecia część dotyczy reformacji i kontrreformacji. To wybrane obiekty związane dorobkiem i biografią Jerzego Trzanowskiego, powstaniem ewangelickiego kościoła Jezusowego w Cieszynie oraz kontrreformacyjną misją o. Leopolda Tempesa.
Nie mogło tu zabraknąć m.in. najstarszej polskiej książki cieszyńskiej: Wierność, Bogu i cesarzowi, czasu powietrza morowego należąca pióra pierwszego cieszyńskiego pastora (…) Jana Muthmanna z 1716 r.
– dodał Wojciech Święs.
Kolejna część – „Plebejska kultura” - skoncentrowała się na przełomie XVIII i XIX w. i przedstawia materiały obrazujące wysoki poziom rozwoju kulturalnego ówczesnego cieszyńskiego włościaństwa. Są to m.in. jeden ze znaków własnościowych, którymi gromadzone przez siebie książki opatrywał furman z Cisownicy Jura Gajdzica, właściciel pierwszego na ziemiach polskich chłopskiego ekslibrisu. Zobaczyć można też pierwszy cieszyński słowniczek gwarowy spisany przez ks. Leopolda Jana Szersznika.
W dziale „Samoświadomość” pokazane zostały obiekty związane z rozwojem polskiego ruchu narodowego i rodzeniem się polskiej świadomości narodowej wśród mieszkańców regionu. Wojciech Święs poinformował, że zobaczyć można m.in. materiały związane z najstarszymi polskimi organizacjami, pierwsze lokalne czasopisma i rękopiśmienne pamiętniki budzicieli polskości – Pawła Stalmacha i Andrzeja Kotuli.
Zwieńczeniu długoletniego procesu formowania się nowoczesnego polskiego narodu na Śląsku Cieszyńskim poświęcony jest dział „Polski my naród”, gdzie obejrzeć można księgi protokołów posiedzeń plenarnych Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego z lat 1918–1920.
Wystawę w Książnicy zobaczyć będzie można do 1 lutego przyszłego roku.
Źródło: pap.pl, senat.gov.pl
