Tu spoczywa trzech węgierskich żołnierzy 1944
Na terenie poligonu między Wesołą a Zielonką, na tak zwanej Kępie Olbrychtowskiej, znajdował się grób oznaczony brzozowym krzyżem z tabliczką o treści: Tu spoczywa trzech węgierskich żołnierzy 1944. Grób oznaczyli miejscowi miłośnicy historii. Jego identyfikacja znalazła potwierdzenie w informacjach, którymi dysponowało węgierskie Ministerstwo Obrony. Prawdopodobnie ten pochówek został zapamiętany i wyróżniony przez miejscową ludność ze względu na dobre wspomnienia, jakie zwykle zostawiali po sobie żołnierze węgierscy obsadzający odcinek frontu od Zielonki w stronę Wesołej.
W wyniku wygranej bitwy na wschodnich przedpolach Warszawy, 25 lipca –5 sierpnia 1944 roku, Niemcom udało się zatrzymać operację brzesko-lubelską Armii Czerwonej. Przez cały sierpień jednostki sowieckie wywierały presję na pozycje niemieckie, osiągając w toku zaciętych walk niewielkie postępy. Na początku września 1944 roku wojska prawego skrzydła 1 Frontu Białoruskiego osiągnęły rubież: Zegrze, Słupno, Wesoła, Stara Miłosna, Międzylesie, Zbytki. Niemcy rozbudowali tam przedni skraj obrony Przedmościa Warszawskiego, obsadzając ten teren m.in. żołnierzami węgierskiej 1 Dywizji Kawalerii. 9 sierpnia zaczęło się nowe natarcie I Frontu Białoruskiego, którego finałem było zajęcie warszawskiej Pragi i dojście do linii Wisły (14–15 września 1944 roku). Po tamtych walkach pozostał właśnie ten grób żołnierzy węgierskich na Kępie Olbrychtowskiej pielęgnowany przez okolicznych mieszkańców.
Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN zleciło przeprowadzenie prac ekshumacyjnych, które zostały wykonane 30 sierpnia 2021 roku przez profesjonalną firmę archeologiczną, specjalizującą się w ekshumacjach grobów wojennych, przy asyście dyrektora BUWiM IPN Adama Siwka oraz w obecności dwóch oficerów armii węgierskiej. Szczątki znajdowały się ok 1,5 metra od krzyża, na linii czytelnych umocnień polowych. Na podstawie analizy stwierdzono, że było to stanowisko moździerza 8 cm, zniszczone w wyniku ostrzału artyleryjskiego (znaleziony relikt zasobnika na granaty moździerzowe). Efektem była również bardzo silna destrukcja szczątków kostnych, naruszonych prawdopodobnie także w czasie powojennego użytkowania poligonu. Znaleziono amunicję do karabinu Mannlicher używanego przez żołnierzy węgierskich. W zgodnej opinii archeologów i węgierskich obserwatorów ustalono, że ekshumowano szczątki należały do trzech żołnierzy 1 Dywizji Kawalerii z II Korpusu Rezerwowego armii węgierskiej, którzy polegli w walkach z Armią Czerwoną. Zostaną oni pochowani 23 marca na cmentarzu parafialnym w Kobyłce, w obecności zastępcy prezesa IPN dr. hab. Karola Polejowskiego oraz ambasador Węgier w Polsce Jej Ekscelencji Orsolyi Zsuzsanny Kovács.
Źródło: ipn.gov.pl
