Marzenia zburzone przez II wojnę światową – dzieje rodziny Moszoro
Fascynujące losy, zapomniane dokumenty, osobiste pamiątki i nieznane filmy – można obejrzeć na wystawie „Droga i dziedzictwo”, w warszawskim Muzeum Niepodległości. Moszoro – to jeden z najstarszych polsko-ormiańskich rodów, po wojnie związany był zarówno z historią Polski, jak i Argentyny.
Ekspozycja przygotowana przez Archiwum IPN przybliża dramatyczne losy Kazimierza i Ludmiły Moszoro – polskich patriotów, którzy w czasie II wojny światowej musieli zmierzyć się z ogromnymi wyzwaniami. Kazimierz – żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Ludmiła – więźniarka niemieckich obozów koncentracyjnych. Kazimierz i Ludmiła, obydwoje pochodzący z rodzin o silnych tradycjach patriotycznych i religijnych, w obliczu sowieckiej okupacji kraju podjęli trudną decyzję o emigracji. Na swoją drugą ojczyznę wybrali Argentynę. Pozostając na obczyźnie aktywnie działali w środowisku polonijnym w Rosario, kultywując polski język i tradycje, a wartości patriotyczne przekazali swoim dzieciom: córce Julii Barbarze oraz synom: Antoniemu Romanowi, Bartłomiejowi Stanisławowi i Stefanowi Aleksandrowi.
Historia na wystawie
Wystawa składa się z polsko-hiszpańskich plansz tematycznych opowiadających o korzeniach małżeństwa, ich losach wojennych, działalności polonijnej na emigracji, historii kolejnych pokoleń rodziny, czy wreszcie sylwetki jej przyjaciół i bliskich. Zaprezentowane zostały cenne artefakty, m.in. nieśmiertelniki i manierkę Kazimierza Moszoro z okresu służby w PSZ oraz modlitewnik Ludmiły Dąbrowskiej, który towarzyszył jej od więzienia na Montelupich w Krakowie (z obozowego koca w KL Auschwitz Ludmiła uszyła futeralik chroniący modlitewnik). Ważnym uzupełnieniem ekspozycji są nieprezentowane dotychczas amatorskie filmy dokumentujące szklak bojowy 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka, nakręcone przez żołnierza tej formacji, wieloletniego przyjaciela rodziny Moszoro, Eugeniusza Siedleckiego.
Archiwum Pełne Pamięci
W historii rodziny Moszoro odbijają się losy całego pokolenia Polaków, których plany i marzenia zburzyły II wojna światowa i komunistyczne rządy w kraju. Wystawa nie tylko przypomina dramatyczne losy Kazimierza i Ludmiły oraz ich bliskich, ale także prezentuje życie i działalność środowiska polskich emigrantów w Argentynie i ich silne związki z Ojczyzną.
Kolekcję rodzinnych dokumentów, które wykorzystano przy przygotowywaniu ekspozycji, przekazał do zasobu Instytutu w 2023 roku, w ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci, Bartłomiej Stanisław Moszoro, syn Kazimierza i Ludmiły, konsul honorowy RP w Rosario w Argentynie.
Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających od 5 września do 15 listopada 2024 roku.
Źródło: ipn.pov.pl
