Ludzkość wobec zarazy
„Wielki pomór” , „wielka zaraza”, „czarna śmierć” to były częste określenia na pandemie. Dopiero w XV–XVI w. zaczęto rozróżniać różne rodzaje chorób powodujących masowe schorzenia epidemiczne ze skutkiem śmiertelnym. W historii ludzkości przejmowano wobec tych przerażających zjawisk skrajne postawy: od strachu, paniki, zbiorowych fobii i psychoz, prześladowań, hedonistycznej ucieczki w przyjemności, do pomocy i ofiarności w ratowaniu życia chorych, nawet kosztem własnego.
Od czasów starożytnych, poprzez średniowiecze, aż do czasów nowożytnych opisano kilkadziesiąt dużych epidemii, najprawdopodobniej dżumy, zwanej także „czarną śmiercią” – nazwa pochodzi od pojawiających się rozległych zmian martwiczo-zgorzelinowych na skórze, przyjmujących ciemną barwę.
Znane są trzy główne epidemie dżumy. Pierwsza z nich to tzw. dżuma Justyniana (VI–VII w.), która wybuchła w Cesarstwie Bizantyńskim i przyczyniła się do zgonu ok. 40% mieszkańców Konstantynopola, a następnie przeniosła się dalej w głąb Europy, gdzie zabiła ok. połowy jej populacji. Epidemia w niektórych rejonach zmniejszyła populację nawet o 80% ludności.
Druga epidemia wybuchła w XIV wieku w Azji Środkowej, być może w Chinach, skąd przez jedwabny szlak w 1346 dostała się na Krym, a stamtąd rozprzestrzeniła się na basen Morza Śródziemnego i całą Europę, roznoszona prawdopodobnie przez pchły pasożytujące na szczurach śniadych zamieszkujących ówczesne statki handlowe. Szacuje się, że zaraza spowodowała śmierć 30–60% ludności ówczesnej Europy. W wymiarze ogólnoświatowym populacja została zredukowana z 450 milionów do 350–375 milionów i potrzebowała aż 150 lat, by wrócić do stanu liczebnego sprzed pandemii. „Czarna śmierć” powracała jeszcze sporadycznie do Europy aż do dziewiętnastego stulecia.
Do trzeciego wybuchu pandemii doszło w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku w Chinach, skąd dotarła do Indii. Na Zachodzie natomiast nie miała większego zasięgu.
"Czarna śmierć" nieodwracalnie zmieniła strukturę społeczną Europy i prawdopodobnie stanowiła także dotkliwy cios dla pozycji i znaczenia Kościoła katolickiego. Przyczyniła się także do wybuchu prześladowań mniejszości społecznych, jak np. Żydzi, trędowaci, obcokrajowcy czy żebracy. Niepewność przeżycia kolejnego dnia powodowała niekiedy ucieczkę w przeżywanie wszelkiego rodzaju przyjemności, co oddał Giovanni Boccaccio w Dekameronie.
Znaczenie higieny dla zdrowia zostało dostrzeżone dopiero w XIX wieku. Pod wpływem czarnej śmierci w 1377 w Dubrowniku powstała instytucja kwarantanny.
Współczesna dżuma charakteryzuje się śmiertelnością w zakresie 30–75%, nieleczona prowadzi w 80% przypadków do śmierci w ciągu ośmiu dni.
Bakterie dżumy zostały zaliczone do „klasycznego” arsenału broni biologicznej. Pierwszym znanym przypadkiem ich wykorzystania było oblężenie krymskiego portu Kaffa (obecnie Teodozja) przez Tatarów w 1346 r. Oblegający przy pomocy katapult wrzucali za mury miasta zwłoki zmarłych na tę chorobę, uciekinierzy z tego miasta roznieśli epidemię na całą Europę. Zbrodnicze eksperymenty z dżumą jako bronią bakteriologiczną prowadzili japońscy wojskowi w latach 1937–1945 w jednostce „731” na terenie Mandżurii. W jednostce tej m.in. opracowano specjalne bomby porcelanowe przeznaczone do rozsiewania zakażonych pcheł. W okresie zimnej wojny były prowadzone przez ZSRR i Stany Zjednoczone badania nad odmianami pałeczki dżumy mogącymi mieć zastosowanie jako broń biologiczna.
Konwencja o broni biologicznej została podpisana w 1972 w Londynie, Moskwie i Waszyngtonie, zakazując sygnatariuszom rozwijania, przekazywania oraz nabywania broni biologicznej. W obliczu licznych przypadków naruszenia konwencji 14 września 1992 Rosja, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zapoczątkowały prace nad wzmocnieniem kontroli postanowień traktatu. W 2006 swoje prace zakończyła konferencja przeglądowa, która ustaliła nowe środki weryfikacji działań związanych z bronią biologiczną. Obecnie konwencja wiąże 178 państw.
Źródło: niezalezna.pl
